ترجیح رایحه ای و تخم ریزی پروانه مینوز گوجه فرنگی روی برخی از گیاهان میزبان در شرایط آزمایشگاهی

پروانه مینوز گوجه فرنگی (Tuta absoluta (Meyrick یکی از آفات مهم و مخرب گیاهان خانواده سولاتاسه است. در ایران این آفت اولین بار در سال 1389 از ارومیه گزارش گردیده و پس از آن در بسیاری از استان های کشور مستقر گردید. هدف از این پژوهش، تعیین نقش مواد فرار متصاعد شده از 3 گیاه میزبان در ترجیح میزبانی آفت و میزان تخم ریزی حشرات ماده پروانه مینوژ گوجه فرنگی بوده است. از دستگاه تونل باد و دستگاه پویایی سنج Y شکل و در شرایط آزمایشگاهی (دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 60 تا 80 درصد و دوره نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی و سرعت باد 300 میلی لیتر بر دقیقه) استفاده گردید. 6 تیمار شامل برگ گوجه فرنگی رقم سانسید (Solanum lycopersicum) در مقابل هوای پاک، بادمجان قلمی .meiongena S) در مقابل هوای پاک، فلفل دلمه رقم کالیفرنیا واتدر (Capsicum anmuaum) در مقابل هوای پاک، گوجه فرنگی در مقابل بادمجان، گوچه فرنگی در مقابل فلفل دلمه و بادمجان در مقابل فلفل دلمه با رهسازی تعداد 30 حشره ی ماده جفت گیری کرده بارور، بصورت انفرادی در دستگاه پویایی سنج مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین در ادامه نقش ترکیبات فرار ساطع شده از برگ های سه گیاه میزبان در جلب حشرات ماده و میزان تخم ریزی آنها در دستگاه تونل باد، با رهاسازی 10 حشره ی ماده جفت گیری کرده بارور بصورت همزمان، در شرایط تاریکی کامل تونل و در شرایطی مشابه آزمایش الفکتومتر و در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های حاصل از آزمایش های پویایی سنجی با آزمون کای مربع (chi-squar) با نرم افزار SAS و داده های حاصل از میزان تخم ریزی در تونل باد از طریق Anova یک طرفه و بر اساس طرح کاملاً تصادفی و مقایسه میانگین ها با آزمون توکی توسط نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج نشان داد که ترکیبات فرار متصاعد شده از برگ های گوجه فرنگی و بادمجان، برای حشرات ماده خاصیت جلب کنندگی داشتند ولی فلفل دلمه جذابیتی نداشت. همچنین نتایج آزمایش های تونل باد نیز مشخص نمود که بیشترین جلب کنندگی و تخم ریزی روی گوجه فرنگی (/39±40/25) و پس از آن بادمجان (1/75±26/25) بود و فلفل دلمه خاصیت جلبت کنندگی نداشت و هیچگونه تخم ریزی نیز روی آن صورت نگرفت (F=142/47, p<0/001, df=2.9). نتایج نشان دهنده ی نقش ترکیبات فرار ساطع شده از گیاهان گوجه فرنگی و بادمجان در انتخاب گیاه میزبان توسط پروانه مینوز گوجه فرنگی می باشد. شناسایی و سنتز ترکیبات فرار گیاهی جلب کننده و دور کننده پروانه مینوز گوجه فرنگی در ردیابی و استراتژی مدیریت این آفت حایز اهمیت است.

کلیدواژه ها:

پویایی سنج ، ترجیح رایحه ای ، تونل باد ، پروانه مینوز گوجه فرنگی