شهر اسلامی و رشد فرهنگی پایدار

در روزگار پس از اسلام اندیشه مسلمین یک دگرگونی تکاملی را تجربه کرد. در آغاز شکل گیری اسلام با ورود اندیشه های گوناگون بتدریج گرایشها و جریان های حصیری شکل گرفت که چندان سر سازگاری با هم نداشتند. این مسئله را در میان عرفا، فلاسفه، فقها، شعرا و ... می توان دید. اما به تدریج این جریانها به شکل جامع و کاملی خود را نزدیک کردند که بهترین نمونه آن را می توان در اندیشه های ملاصدرا و حکیمان پس از او یافت. اصولاً در اسلام هدف غایی رسیدن به لقای پروردگار در بالاترین کمال مطلوب است و همه عناصر حقیقی، طبیعی و مصنوع باید در راستای نیل به این هدف شکل بگیرد. معماری و شهرسازی اسلامی هم نماد یک فرهنگ جامع الهی است و هم خود برخاسته از یک فرهنگ است و عناصر آن هم باید مولود و هم مولد و مروج این بینش الهی و گرایش فطری باشد. شناخت اهداف دین اسلام و روند تکاملی شخصیت انسان ها در این دین از آن جهت مهم است که این اهداف در حیطه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی باید به عنوان چشم انداز و شالوده شکل گیری عناصر حیات مادی و معنوی از جمله معماری و شهرسازی قرار بگیرد. فلذا ما به نوعی با ساختار فرهنگ یک جامعه را با این عناصر بسط می دهیم و رشد فرهنگی تمدن های اسلامی می تواند به عنوان تابعی دوطرفه در ارتباط با اهداف آرمانی این دین مبین و در طول برنامه ریزی های اجتماعی و فردی و اهداف سامانه ای قرار بگیرد. شکل گیری های شهری در جوامع اسلامی بر اساس تفکری است که این تفکر در بعد اجتماعی نوعی حقیقت مدار و عدالت محور را متجلی می سازد که ریشه در فطرت درونی و عقل الهی دارد که بر اساس آموزه های قرآن و احادیث معصومین سنجیده می شود.

کلیدواژه ها:

شهر اسلامی ، ارزش های اسلامی ، فرهنگ ، اندیشه اسلامی ، حقیقت ، عدالت