بررسی اقلیمی گنبدهای دوپوسته در مناطق گرم وخشک ایران (نمونه موردی مسجد جامع یزد)

یکی از مهم ترین سازه ای بنا در معماری سنتی ایران که بر شکل گیر اثر معماری و همچنین منظر شهری تاثیر بسزایی داردپوشش ها بویژه گنبدها می باشد. سقف های گنبدی یکی از عناصر معماری سنتی است که با رویکرد اقلیمی در معماری بومیمناطق گرم و خشک ایران احداث گردیده و عملکرد آنها در ارتباط با شرایط طبیعی نشان دهنده نبوغ معماری ایرانی است.سقف های گنبدی از لحاظ ساره ای به سه بخش، یک، دو،سه پوسته تقسیم می شوند که از میان گنبدهای دوپوسته که به دونوع پیوسته و گسسته تقسیم می شوند. روش تحقیق در این مقاله کتابخانه ای است و با استناد با تحقیقات انجام شده به بررسیاقلیمی گنبدهای دوپوسته در مناطق کویری می پردازیم.سپس با روش تحلیلی و توصیفی ویژگی های گنبدهای دوپوسته رابررسی کرده.ارزیابی نتایج نشان می دهد که با توجه به شرایط طبیعی مانند وزش شدید باد، طوفان های شن، تابششدیدخورشید، بارش های رگباری و غیره ساکنین این نواحی سعی کرده اند از شیوه های گوناگون از جمله سقف های گنبدیاستفاده و با این شرایط مقابله کند.از خصوصیات بارز گنبدها می توان به ارتفاع تاق، از کف تا زیر طاق که باعث ایجاد یک تهویهطبیعی عمودی می شود و به تبادل حرارت بین هوای سرد و گرم که بصورت دریچه هایی در بالای گنبد تعبیه شده اند اشارهکرد که گنبد دو پوسته از لحاظ کاهش تبادل حرارتی بین داخل و خارج بنا، از گنبد یک پوسته عملکرد بهتری دارد، زیراهوای نسبتاً راکد بین دو پوسته، مانند یک عایق از تبادل حرارت جلوگیری می کند. و استفاده از مصالح بومی باعث ارتقاء کیفیعملکرد آن می شود.

کلیدواژه ها:

گنبد ، معماری سنتی ، اقلیم گرم و خشک ، گنبد دوپوسته ، تهویه طبیعی