گوردخمههای قیزقاپان و دائو دختر: بررسی معماری، گاهنگاری و مقایسه

امروزه یکی از مباحث اصلی در باستانشناسی دوره ماد، مبحث انتساب گوردخمهها به این دوره است؛ به طوریکه محققان گوناگون نظریات مختلفی در این رابطه ارائه کردهاند و گوردخمهها را به دورههای فراهخامنشی نسبت دادهاند. در این نوشتار برای ارزیابی این نظریات، دو گوردخمه قیزقاپان واقع در سلیمانیه عراق و دائو دختر واقع در فهلیان فارس انتخاب شدهاند. این دو گوردخمه هر دو از نوع گوردخمههایی با نیم ستونهایی در ایوان ورودی هستند و ویژگیهای معماری خاص آنها به محقق اجازه ارزیابی گاهنگارانه را ارائه میدهد. هدف اصلی این پژوهش رسیدن به نتیجهای مستند در مورد گاهنگاری این دو گوردخمه، با استفاده از رهیافت مقایسهای و تطبیقی است. از جمله پرسشهای مطرح در این نوشتار اینکه آیا اساساً شیوهها و عناصر بکارگرفته شده در ساخت گوردخمهها قابلیت مقایسه با دیگر آثار را دارد؟ آیا به دلیل محدودیتهایی که معمار در ایجاد این فضاها در دل کوه داشته، بسیاری از اسلوبهای معماری که در ساخت قلعهها و بناهای منتسب به دوره ماد نظیر نوشیجان و باباجان مشاهده می - - - شود، حذف و یا دچار تغییر شده است؟ به منظور بررسی و سنجش پرسشها و اهداف مطرح شده، اوضاع سیاسی اجتماعی دوره - ماد، شیوهها و اصول معماری و منابع مرتبط با موضوع وارسی شده و در نهایت بر پایه مقایسات عناصر معماری، نگارنده معتقد است که این دو گوردخمه به دوره ماد و یا هخامنشی مربوط هستند.

کلیدواژه ها:

دوره ماد ، گوردخمه ، سبک معماری ، گاهنگاری تطبیقی