بررسی عملکرد بنای مسجد سنگی داراب از پیش از اسلام به دوره اسلامی بر اساس شواهد باستان شناختی

سال انتشار: 1392
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 2,194

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

NCAI01_099

تاریخ نمایه سازی: 14 مرداد 1394

چکیده مقاله:

در حدود پنج کیلومتری جنوب شرقی شهر داراب، در دامنه کوه پهنا، بنای شگفت انگیزی با طرح چلیپا صلیبی شکل وجود داردکه امروزه به نام مسجد سنگی مشهور است و به صورت کامل در دل صخره کوه کنده شده است. نقشه بنای مسجد، عبارت از محوطه صلیبی شکلی است که در اطراف آن، دورتادور، رواقی با جرز، ستون و دهانه های طاقدار قرار گرفته است. پوشش چهار بازوی محوطه صلیبی شکل، به صورت طاق گهواره ای ساخته شده اما پوشش بخش میانی را به صورت مربع بریده و فضای روبازی تهیه دیده اند و در زیر آن و وسط تالار، حوض چهار گوش کم عمقی ساخته اند . در دوره اتابکان فارس، در ضلع جنوبی تالار صلیبی شکل، محرابی سنگی تراشیده و سه کتیبه در بازوی جنوبی تالار و اطراف محراب، حجاری کرده اند. متاسفانه بخش عمده کتیبه ها آسیب دیده است، با این حال می توان نام اتابک ابوبکر و تاریخ 151 هجری قمری را در آن مشاهده کرد. طولانی ترین قسمت بنا، طول شرقی غربی است که از در ورودی شروع می شود. ورودی های آن در سمت جنوب شرقی قرار دارد و فاصله آن از ابتدای درگاه ورودی تا انتهای شمال غربی تقریبا 02 متر است. طول دو سوی دیگر مسجد که یکی در راستای جنوب غربی و دیگری در امتداد شمال شرقی قرار دارد حدود 11 متر است. برخی از محققان معتقدند که این بنا ابتدا یکی از معابد مهم مهر پرستان آریایی بوده که در دوران ساسانیان تبدیل به آتشکده گردیده است . در این نظر اگر برای مسجد کارکردی بهعنوان معبد مهری قائل شویم و از آنجائیکه پیروان آئین مهر مراسم مذهبی خود را در ابتدا در فضای غارها انجام میدادند به صحت نزدیکتر است که نحوه ساخت را بر اثر وسعت دادن به فضای یک غار بدانیم که در ابتدا برای پیروان آئین مهر مقدس بوده است و بعدها با گسترش آئین، این غار با وسعت دادن فضای آن تبدیل به معبد مهری شده است. در این مقاله نگارندگان برآنند ضمن مطالعه و معرفی بنای مسجد سنگی داراب بهعنوان نمونهای از معماری صخرهای یا دست- کند ، به بررسی عملکرد این بنا از پیش از اسلام به دوره اسلامی براساس شواهد باستانشناختی و همچنین مدارک موجود همچون کتب تاریخی و جغرافیایی قدیمی بپردازند.

نویسندگان

محمد کیانی

دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی مدرس مرکز آموزش علمی کاربردی واحد مرودشت

بهمن فیروزمندی شیره جین

دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه تهران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن بلخی، فارسنامه ابن بلخی، تصحیح و تشحیه منصور رستگار ...
  • اصطخری، ابوسحق ابراهیم؛ ممالک و مسالک، ترجمه محمدبن اسعدبن عبدالله ...
  • اقتداری، احمد؛ آثار شهرهای باستانی ایران، تهران، انجمن آثار و ...
  • وادی، آ؛ معماری ایران، جلد اول، تهران، انتشارات مجرد، چاپ ...
  • حسینی فسایی، حاج میرزا حسن؛ فارسنامه ناصری، جلد دوم، تصحیح ...
  • رضی، هاشم؛ آئین مهر - میترائیسم، تهران، انتشارات بهجت، چاپ ...
  • شواتس، پاول؛ جغرافیای تاریخی فارس، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران، انجمن ...
  • شیرازی، فرصت الدواه آثار العجم، به کوشش علی دهباشی، تهران، ...
  • کیانی، محمد یوسف؛ پایتخت‌های ایران، تهران، میراث فرهنگی کشور، چاپ ...
  • گویری، سوزان: آناهیتا در اسطوره‌های ایرانی، جمال الحق، چاپ دوم، ...
  • مستوفی، حمدالله؛ نزهه القلوب، تصحیح محمد دبیر سیاقی، قزوین، انتشارات ...
  • دانشکده هنردانشگاه بیرجند، اردیبهشت 1392 ...
  • مصطفوی، سید محمد تقی؛ اقلیم پارس، تهران، نشر اشاره، چاپ ...
  • ورمازرن، مارتن؛ آئین میترا، ترجمه بزرگ نادرزاده، تهران، نشر چشمه، ...
  • هرمان، جورجیانا؛ تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان، ...
  • Bier, B. The Masjid. I song Near Darab and the ...
  • نمایش کامل مراجع