بررسی هنر گچبری عصر صفوی در بناهای تاریخی شهر اصفهان

آرایههای وابسته به معماریبه عنوان عنصری مکمل، جایگاهی شگرف در معماری اسلامی داشتند. گچ از جمله مصالح ساختمانی است که علاوه بر جنبه ایستایی، بهعنوان یکی از مصالح در هنرهای تزئینی نیز مورد توجه بسیار بود. ویژگی خاص اجرای گچبری در دورههای گوناگون در شکلگیری، رشد و غنای تزئینات نیز موثر بوده است. در دوره صفوی، هنر گچبری وارد شیوههای خاصی گردید. بهطوریکه زیباترین مقرنسبندیهای طاس و نیم طاس همراه با نقوش گل و گیاه با انواع تیغههای گچی دالبری، زینتبخش عماراتی چون: عالی قاپو، هشت بهشت و چهلستون شدند. شیوههای جدید گچبری از جمله: آرایشهای تنگبری، کشتهبری، نقاشی روی گچ و گچبری زبره گچبری خطی یا کتیبهنویسی با گچ از دیگر تکنیکهای تزئینی گچبری هستند که مصادیق و نمونههای آنها را میتوان در جای جای عمارات مذکور دید. نتایج مطالعات انجام گرفته در انواع گچبریهایموجود در بناهای اصفهان، آشکارا بر این حقیقت گواهی میدهند که هنرمندان دوره صفوی علاوه بر توجه به جنبههای تزیینی گچ و گچبری، به جنبههای کاربردی آنها نیز واقف بودند. برای مثال، ساختن و پرداختن اشکال هندسیدر تزیینات گچبری عمارت عالی قاپو،علاوه بر نمایش زیبائی و خلاقیت هنرمندان گچکار، برای حذف انعکاسات حاصل از نغمههای نوازندگانبوده تاصداها طبیعی و بدون انعکاس به گوش برسند .در این مقاله سعی نگارندگان بر آن است تا با بررسی گچبریهای موجود در شاخصترین بناهای اصفهان عالی قاپو، هشت بهشت، چهلستون و مسجد شاه، ضمن مطالعهی نقشمایهها و درک معنا و مفهوم آنها، انواع تکنیکهای مرسوم در تزیینات گچبری دوره صفویه را نیز مورد معرفی و مطالعه قرار دهند.

کلیدواژه ها:

گچبری ، عصر صفوی ، عالی قاپو ، هشت بهشت ، چهلستون ، مسجد شاه