پژوهشی بر معماری قلعه بهستان و ارتباط فرهنگی آن با دیگر معماری های صخره ای حوزه قزل اوزن

مقاله حاضر پژوهشی بر معماری قلعه بهستان و ارتباط فرهنگی آن با دیگر معماری های صخره ای حوزه قزل اوزن پژوهشی کاربردی است مبتنی بر تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه ای در خصوص معرفی معماری صخره ای یا دستکند بهستان یا مهستان که در بخش مرکزی شهرستان ماهنشان از توابع استان زنجان واقع شده است . این اثر تاریخی در حاشیه جنوبی رودخانه قزل اوزن و در 11 کیلومتری شهر ماهنشان قرار دارد . رودخانه قزل اوزن یکی از طولانی ترین رودخانه های ایران است که از ارتفاعات چهل چشمه استان کردستان سرچشمه می گیرد و پس از پیوستن به شاهرود به دریای خزر می ریزد . بیش از 05 درصد طول خط سیر این رودخانه، در خاک استان زنجان جریان دارد. همانند سایر مناطق ، استقرارهای انسانی در این منطقه نیز از محوریت رودخانه قزل اوزن تبعیت نموده است . در حاشیه جنوبی رودخانه قزل اوزن دو صخره عظیم به صورت همسان و یک شکل در جهت شرقی غربی قرار گرفته که – صخره غربی، معماری دستکند بهستان را در خود جای داده است . ارتفاع تقریبی این صخره از سطح زمین 105 متر است . این اثر تاریخی، از شمال غرب، به محوطه روستای قدیم بهستان مهستان و از سمت شمال، شمال شرق و شرق به رودخانه قزل اوزن منتهی می شود. اثر صخره ای بهستان که به قلعه نیز شهرت دارد از سه بخش دالانها، اتاقها و راه پله ها تشکیل شده و یکی از دستکندهای کم نظیر ایران است. در این مقاله سعی شده است تا ضمن معرفی معماری دستکند بهستان ، با استناد به بررسی میدانی و منابع معتبر تاریخی، به بررسی ، مقایسه و شناخت ارتباط فرهنگی آن با معماریهای صخره ای واقع در حوزه استان زنجان بپردازد .و در انتها به منظور بهره گیری از این اثر تاریخی در راستای اهداف گردشگری پیشنهاداتی را نیز ارائه نماید .

کلیدواژه ها:

بهستان ، معماری صخره ای ، دستکند ، قزل اوزن