شکل گیری و منشاء یابی پدیده گردوغبار در استان قم

گردو غبار توده هایی از ذرات جامد ریز غبار هستند که در هوای ناپایدار بدون وجود رطوبت معمولاً در مکان های عرضهای جنب حاره ای و کانون های فرسایش باد مناطق خشک و نیمه خشک شکل می گیرد. و با پخش در جو دید را محدود و برای سلامت انسان ها و توسعه پایدار یک منطقه زیان بار و مشکل آفرین هستند. وزش باد در کانون های فرسایش باد به دلیل محدودیت پوشش گیاهی آنها، بر اثر سایش، ذرات قابل انتقال خاک را حمل و گردوغبار را ایجاد می کنند. منشاء گردوغبارهای استان قم، محلی و انتقالی می باشند. گردوغبار محلی که دوام کمتری دارند به خاطر وضعیت اقلیمی خشک و نیمه خشک منطقه و داشتن فضای بیابانی (15.7% مساحت استان) و کانونهای فرسایش بادی که ایجاد سدهای بزرگ در بیرون استان، تغییر کاربری زمین و برداشت بیش از اندازه از منابع آبی و تبخیر بالای سالانه آب، فقر پوشش گیاهی، چرای بی رویه دام، سستی خاک و وجود کوره های آجرپزی و ... باعث تشدید آن شده اند. گردوغبار انتقالی به استان که پدیده ای جدید و نوظهور و مربوط به سالیان اخیر و از کشورهای سوریه، عراق و ... هستند، در زمان وقوع نواحی غرب، شمال غرب و مرکزی کشورمان از جمله استان قم را دربر میگیرند و به دلیل سکون و پایداری هوا در حالت مذکور، از دوام ماندگاری بیشتری برخوردارند. با بررسی آمار پارامتر دید افقی در دوره آمار 20 ساله، مشخص گردید که بهار و تیر بیشترین مقادیر روزهای گردوغبار فصلی و ماهیانه را طی سال و پائیز و آذر ماه کمترین آنها را در استان قم به خود اختصاص داده اند. تحقیق ضرورت مطالعه، مدیریت و مقابله با گردوغبار در استان قم را روشن می سازد.

کلیدواژه ها:

استان قم ، دید افقی ، فرسایش بادی