بررسی و مقایسه میزان وابستگی تغذیه ای دام به منابع مرتعی و غیر مرتعی بین عشایر اسکان یافته خودجوش و هدایت شده در دشت بکان استان فارس

متداول ترین شیوه استفاده از مراتع کشور، بهره گیری از علوفه تولیدی مراتع جهت دامها، به خصوص گوسفند و بز می باشد که به وسیله دامداران عشایری و روستایی مورد استفاده قرار می گیرد. شیوه های بهره برداری از مراتع جهت چرای دام در قالب سه شیوه کوچندگی ، نیمه کوچندگی و روستایی شکل گرفته است. هر یک از شیوه ها تاثیرات خاصی بر مراتع می گذراند با افزایش جمعیت دامدار و در مجموع دام ، کاهش سرانه سطح مراتع و در نتیجه کاهش درآمد آنها از یک طرف و ضعیف تر شدن وضعیت مراتع از طرف دیگر تعادل طبیعی بین دام مرتع و انسان بهره بردار بهم خورده اس. در نتیجه این عدم توازن، اکنون مراتع عشایری تکافوی نیاز غذایی دام کوچکنده را در ییلاق و قشلاق نمی کند و دامداران ناگریز از بهره برداری از سایر منابع علوفه ای از جمله علوفه دستی ، ته چر، پس چرو سبز چر در ایام نسبتا زیادی از سال میباشند. طرح سازمان دهی عشایر و به تبع آن طرح های هدایت شده اسکان عشایر، از چندین سال پیش با هدف حذف کوچ و سکونت عشایر در یک زیست بوم ثابت به منظور بهبود شرایط زیستی آنها در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و فرهنگی به مورد اجرا گذاشته شده است. در دشت بکان هفت تشکل اجتماعی عشایر در قالب سه گروه (عشایر اسکان یافته خود جوش، عشایر اسکان یافته هدایت شده و عشایر کوچنده) زندگی می کنند. نظر به نقش و اهمیت مراتع ییلاقی در تامین علوفه دام های عشایر فوق این تحقق طی دو سال 1380 و 1381 انجام گرفت تا میزان وابستگی تغذیه دام های این سه گروه عشایر به منابع مرتعی و غیر مرتعی مشخص گردد. به همین منظور با استفاده از مطالعات انجام شده قبلی بررسی های صحرایی و همچنین از طریق تکمیل پرسشنامه و انجام مصاحبه اطلاعات مورد نیاز تحقیق جمع آوری و طبقه بندی گردید. سپس با استفاده از نرم افزار آماری spss داده ها مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین عشایر اسکان یافته خود جوش با عشایر اسکان یافته هدایت شده و همچنین با عشایر کوچنده (شاهد) تفاوت معنی داری مشاهده می شود. ضمنا در این تحقیق مشخص شد که هنوز علیرغم تخریب مراتع میزان وابستگی دام عشایر گروه های فوق به مراتع ییلاقی قابل ملاحظه بوده و به نظر می رسد همین امر باعث شده تا هنوز کوچ به شیوه سنتی بقا داشته باشد.

کلیدواژه ها:

عشایر ، اسکان ، تغذیه دام ، کوچ ، بهره برداری ، چرای دام ، دشت بکان