طراحی شهری و شهرهای جدید

[توضیح: مقالات این کنفرانس فقط به صورت چکیده در مجموعه سیویلیکا نمایش شده است] نگرش موجود حرفه ای به مطالعات طرح های فرادست از جمله تفصیلی در فرآیند خود به طور سنتی حل مسائل تعیین تراکم ها بر پایه جمعیت و ظرفیت تعیین کاربری اراضی مدیریت منابع شهری، تعیین و تکلیف نظام حمل و نقل و تردد را بر عهده دارد . در این نگرش موجود غالبا بخش ها و دیسپلین های مختلف اهداف مربوط به خود را تامین می نماید لیکن فقدان هویت و تقرب تمامی این دیسپلین ها در جهت خلق محیط شهری یکپارچه، هم سو و منسجم به گونه ای اجتناب ناپذیر نحوه تشکل سازمان فضایی، اجتماعی شهر و کیفیت های محیط شهری منتج از هم جواری ها و تعامل عناصر و عوامل موثر بر آن را به تصادفوا می گذارد. بدین لحاظ ضرورت تغییر در نگرش محتوایی به طرح های فوق و اهمیت یافتن ملاحظات طراحی شهری در جهت هدایت انواع دانش های مداخله گر در فرایند فوق به عنوان یک ضرورت مطرح است . شناخت عوامل و عناصر موثر بر کیفیت محیط شهری قبل در طرح ریزی و هدایت شهرهای جدید اهمیت ویژه ای دراد که با توجه به مقیاس و سطح مطالعات و پروژه چارچوب و نقش ویژه خود را در وجود ملاحظات طراحی شهری تا ارائه ضوابط تجویزی در طراحی فضاهای شهری مطرح می سازد. شهر به مثابه هنری که در طی زمان به منصه روز می رسد و ادارک آن نه به طریق سینماتیک بلکه ادراکی مکانی - زمانی است، محصول فعالیتهای بخش خصوصی ( شهروندان، سرمایه گذران، ... ) بخش دولتی ( مدیران توسعه شهری ) بوده، و تشکل سازمان فضایی کالبدی آن نیز یک فرایند است . اگر در شهرهای موجود بستر سازی بای تقرب به حصول کیفیتهای ارزشمند و ارائه الگوهای منظر سازی در طرحی های فرادست نظیر طرح تفصیلی دشواتر است . لیکن این طرح ها در شهرا جدید فرصتی است بای حور ملاحظات طراحی شهری در جهت حصول این کیفیت هادر فرایند احداث و توسعه شهری . حذف ملاحظات طراحی شهری و یا تنزل آن صرفا بریا تعریف پروژه طراحی فضاهای شهری و تراکم ویژه، تغییر محتوایی در کلیت کیفیت محیط ادراکی از شهر ایجاد نموده آن را تا سطح نماسازی یک خیابان ( به صورت منفرد) کاهش داده، با منظر سازی آرایشی همه مسئولیت های ارائه کیفیت محیط ادارکی از شهر ایجاد نموده آن را تا سطح نماسازی یک خیابان ( به صورت منفرد) کاهش داده، با منظر سازی آرایشی همه مسئولیت های ارائه کیفیت های مطلوب محیط شهری از محیط طبیعی تا کالبدی و انسانی را به سطوح و مقیاس های پایین تر از مطالعات و پروژه ها و می گذارد. لیکن واقعیت این است که بسیاری از ویژگی ها فضایی مخیطی شهر نظیر تعیین تراکم های ارتفاع و نحوه توزیع و تشکل آنها نظام ارتباط میان فضای پر و خالی ( توده و فضا)، انواع تشکل های فضاهای عمومی شهری و تعریف حسی مکانی آنها، ارتباط میان معابر و کیفیت های ادارکی - اقلیمی ( محصوریت، سایه سازی . .. ) پتانسیل های اجتماعی حاضر در فضاهای شهری و بسیاری نظایر آن در مقیاس طرح های فرادست مطرح می شود . وجود کلیه معیارهای متاثر از عوامل و عناصر سازنده یک شهر از طریق ضوابط به سازندگان شهر منتقل می شود و مخصول آن کیفیت هایی است که برای شکل خوب یک شهر با مفاهیمی نظیر خوانایی کالبدی ف عملکردی، ایجاد تصویر روشن روشن، سرزندگی، فقدان فضاهای رها شده و ارتباط اکولوژیک با مخیط طبیعی ف حسی مکان، هویت، معنی و نظایر آن تعریف میشود . بدین لحاظ در قالب سنتی طرح های فرادست می بایست تجدید نظر شده، مجدا طرح مسئله شود . همچنین فرایند پروژه کیفیت محیط منتج از اجرای طرح از طریق تامین نقش هماهنگی کنندگی و کارگردانی بای دیسپلین طراحی شهری ( مدیرت پروژه ) مورد تاکید و توجه قرار گیرد. با توجه به اهمیت طرح های فرادست در بنیان گذاری ساختار فضایی شهر دامنه حضور برنامه طراحی شهری از بستر محیط طبیعی و پیوند آن با شهر آغاز شده تا پلان استراتژیک و نحوه تشکل سازمان کالبدی، تدوین الگوهای منظرسازی، تشکل استراکچر کالبدی، نظام توزیع ارتفاعات و نشانه ها رابطه توده و فضا در مقیاس پلاک و شهر و تعریف هویت کلان بصری به صورت تفسیری در ضوابط امتداد می یابد. از سوی دیگر تعیین اولویت ها ی اجرایی و مرحله بندی اجرا با توجه به انسحام یافتگی و ادارک حس شهریت در فرایند شکل پذیری و توسعه شهر، کاهش فضاهای رها و کاهش هزینه های ناشی از آماده سازی های قابل اجتناب انجام خواهد شد. یکی از کاربردی ترین آثار برماه کیفیت محیط شهری الزام بر انعطاف پذیری طرح در طی زمان، شناور بودن عملکردها و درک تفاوت میان یک شهر جدید و شهر موجود در طبقه بندی های محدودههای خدمات رسانی و مکان یابی سطح و سرانه ها بوده است . نمونه هایی از آثار مرتب بر حضور برنمه کیفیت محیط شهری در مقیاس طرح تفصیلی به شرح ذیل می باشد: - ایجاد ارتباط بهینه میان محیط طبیعی و شهر آگاه سازی شهروندان نسبت به کیفیت های مطلوب زیست محیطی - تعریف محدوده های جمعیت پذیر و میزان جمعیت پذیری کل با توجه به ویژگی های کالبدی، اقلیمی بر حسب روند اجتماعی - اقتصادی - اختصاص دادن پتانسیل ها و کیفیت های موجود اکولوژیک ( دریاچه، اراضی جنگلی و .. ) به پروژه های شهری و منطقه ای و اجتناب از کانالیزه نمودن استفاده از آنها برای قشر یا اقشار خاص پرهیز از تعیین برنامه زمانی مشخص جهت توسعه شهری و ارائه برنمه های مبتین بر سقف جمعیت اسکان یافته برای توسعه شهری . - بازنگری در طبقه بندی خدمات و زیر ساخت های مورد نیاز بر مبنای یک شهر جدید الاحداث ( یک شهر جدید هر چند دارای جمعیت اندک باشد باز نیازمند به حضور یک سطح حداقل برای ارائه خدمات به ویژه در مراحل اولیه اجرا می باشد ) در مقایسه با شهرهای موجود . - تاکید بر انعطاف پذیری طرح در درون خود از سویی و در طی زمان از سویی دیگر و تعیین محل های مجاز برای حضور کاربری های شناور در مقیاس محله و ناحیه و افزودن سهم مشارکت مردمی با توجه به نیازهای واقعی. - تاکید بر انعطاف پذیری زمانی و تاکید بر تحقق پذیری طرح از طریق تعدیل دانه بندی های درشت کالبدی در کاربری های غیر مسکونی در بافت داختلی شهر و توزیع نمون سطوح عملکردی در سطح محلات و نواحی مبتنی بر حداقل استانداردهای عملکردی های مربوط برای سهولت اجرای بیشتر و عدم نیاز به سرمایه گذاری های کلان و دستیابی سریعتر به انسجام یافتگی ساختار کالبدی. - تقویت خوانایی ساختار و استراکچر کالبدی - اجتماعی از طریق انطباق اهیمت کالبدی، بصری ف اجتماعی و موقعیت مکانی ابنیه بر حسب مقیاس های مختلف شهر، ناحیه و محله - ایجاد عرصه های عمومی و بستر سازی برای فضاهای شهری و حضور حیات مدنی در نقاط کانونی و عملکردهای مهم. - انعطاف پذیری طرح برای امکان افزایش ارتفاع در نقاط کانونی و دارای اهمیت مکانی در جهت خوانایی ساختار کالبدی بر حسب مسزان اهمیت و سلسه مراتب عملکرد و فضاهای عمومی مجاور. - پرهیز از ارائه یه ضابطه ثابت و غیر قابل تغییر در نظام استقرار بنام در تمامی قطعات، ارائه انواع کنترل شده رابطه فضای پر و خالی با توجه به تعریف فضای عمومی مجاور و یا اهداف منظر سازی بای شهروندان و سایر اهدف و سیاست های مورد نظر برای ارتقای هویت مکان و شهر. - پرهیز از استاندارهای قطعات تفکیکی و ارائه گزینه هایی برای تراکم های کالبدی مشابه بر حسب ویژگی های اجتماعی - اقتصادی به لحاظ خصوصیات کالبدی. - تدوین برنامه کالبدی و معیارهای بصری به صورت چک لیست مبتنی بر ویژگی های اقلیمی بومی منطقه. - طراحی شهری مکان یابی خدمات و عناصر شهری با توجه به امکان اجرا در چند مرحله و امکان بهره برداری چند وجهی از خدمات و تسهیلات . - مکان یابی خطی با نقاط عطف مشخص برای کاربری های شهری و ناحیه ای برای ارتقاء حیات مدنی، اختلاط اجتماعی، نظارت شهروندی با توجه به زمان های مختلف استفاده . - پرهیز از استقرار حوزه های عملکردی یکنواخت گسترده با ماهیت اختصاصی بودن قشر استفاده کننده . - بازنگری در نقش خیابان ها، هماهنگ با کاربری های مجاور، تعریف جداره ها، ایجاد نقش پیوند دهنگی میان نواحی به ویژه در خیابان مهم و مجهز شهری تاکید بر حضور پیاده و بازنگری در نیم رخ های خیابان بر حسب سلسله مراتب و عملکردهای حاشه ی خیابان ها و ایجاد شخصیت برای پیاده روهای خیابان های مجهز به مثابه عرصه های زندگی اجتماعی. - اصلاح سیمای زمین و بستر تردد در دسترسی به واحد ها و افزایش امنیت پیاده . - بازنگری در طرح میادین به جهت نوع کاربری های پیرامون، ایمنی عابرین پیاده، تجهیز بستر تردد پیاده و پارکینگ های مورد نیاز و بازگرداندن مفهوم فضای شهری به میادین . - اصلاح الگوهای واحد همسایگی از بلوک های شهری هندسی غیر منعطف ( که در مواجه با خیابان های کج یا منحنی فضاهای رها ایجاد نموده، چسبندگی به بقیه بافت شهر نداشته، موجب هدر رفتن اراضی و کاهش تعامل اجتماعی در تقابل با کوچه ها می شود . ) به مفهوم اصیل کوچه ها و واحدهای همسایگی انعطاف پذیر با عملکرد و امنیت مناسب اجتماعی. - ایجاد هویت در بافت کالبدی از طزیق شناخت مورفولوژی بافت و تعیین محصوریت ( تراکم ارتفاعی) با توجگه به مقیاس، حس شهریت، اقلیم، هزینه سرعت در اجرا و ... - تحلیل روش عناصر سازنده کیفیت محیط شهری و تلخیص آن برای تعیین سر منشاء ضوابط و راهکارهای دخل و تصرف در محیط در فرایند بازخورد مطالعات . - ارائه ضوابط و راهکارها برای غیر مشابه سازی در ساخت و سازهای نمیه گسترده ( تعاونی سازها ) به لحاظ کالبدی و بصری . - جلوگیری از ساخت و سازهای با تراکم لالا در مجاورت کیفیت های اکولوژیک نظیر رودخانه و اراضی جنگلی که موجب انسداد بصری از سمت شهر به آنها می شود . - تعیین مرحله بندی اجرا بر حسب انسجام و ساختار یافتگی مراحل اجرای گذشته . تشخیص و تعریف نقاط و نواحی کانونی که به لحاظ عملکردی، منطقه ای، اکولوژیک یا فضایی در جذب و استقرار جمعیت، تقویت هویت و ارتقاء نقش سکونتی یا خوانایی و اصلاح سازمان فضایی اجتماعی آن داری اهمیت ویژه ای می باشند.