راهنمای کاربردی تکنیک بازگویی روانشناختی برای متخصصین بهداشت روانی و کارکنان امدادونجات در بلایای طبیعی (توصیف نظری و مروری بر پژوهش ها)

بلایا ازجمله معضلات بزرگ جوامع انسانی هستند و بشر برغم پیشرفت های علمی، صنعتی و فن آورانه هنوز نتوانسته است بر فجایع و آثار آنها تسلط یابد. اگرچه پیشرفت های صنعتی و فن آورانه در بعضی از جنبه های پیشگیرانه فاجعه موثر بوده اند،‌اما خود نیز به ابعاد حوادث مصیبت بار افزوده اند. تا جایی که سازمان ملل متحد، دهه 1990 میلادی را اهه کاهش حوادث و بلایای طبیعی نامیده است. تخریب رواشناسی شامل تخریب انگاره ها و الگوهای زندگی و نیز تخریب پاسخ های مقابله با و سازگاری معمولی افراد است (رافائل 1986). تیلور و فریز (1982) فاجعه را یک عامل فشارزای روانی- اجتماعی تعریف می کنند که باعث عدم تعادل بین نیازهای محیط و توان پاسخدهی ارگانیسم می شود. مداخلات اولیه بهداشت روانی در بلایا و سوانح را می توان مداخلاتی عمل گرا دانست. اهرنرایک (2001) معتقد است که بالاترین اولویت برای ارائه خدمات روانی اجتماعی در مرحله اولیه پس از بروز بلا، امدادگرانی هستند که عملکرد موثر و مدام آنان ضروری است. این مداخلات ممکن است شامل مدیریت بحران، مداخله در بحران، حل تعارض، روش های کنترل اضطراب ، و شیوه های رفتاری شناختی، در جهت کمک به حل مسئله یا توزیع فشار باشد. یکی از مداخلات روانی اجتماعی که توسط متخصصین بهداشت روانی بکار می رود. تکنیک بازگویی روانشناختی ، در جهت کمک به حل مسئله یا توزیع فشار باشد. یکی از مداخلات روانی اجتماعی که توسط متخصصین بهداشت روانی بکار می رود . تکنیک بازگویی روانشناختی Psychologucal Debriefing می باشد. مقاله حاضر با هدف توصیف روش ها و مراحل این شیوه درمانی برای کارکنان امداد و نجات کارشناسان تهیه شده است. روش بازگویی روانشناختی PD در مفهوم به بازگویی فشار روانی ناشی از واقعه بحرانی CISD اطلاق می شود. PD دارای 8 مرحله می باشد که عبارت است از: 1. مرحله آمادگی 2. مرحله معرفی 3. مرحله واقعیت 4. مرحله تفکر درباره فاجعه و شرح ماجرا 5. مرحله بروز واکنش های هیجانی و عاطفی نسبت به بلایا 6. مرحله بروز علائم و نشانگان مرتبط با فشار روانی 7. مرحله آموزش 8. مرحله مرور و پیگیری می باشد. سپس از وقوع بلایا ارائه خدمات روانشناختی به قربانیان جزءاقدامات اساسی محسوب می گردد. در مراحل فوریتی و اورژانس که تلاش های عمدتا معطوف به عملیات امداد و نجات و تامین سرپناه می باشد مداخلات بهداشت روانی پا به پای تامین نیازهای اساسی بازماندگان ارائه میشود. هدف از اجرای گام به گام PD آن است که به بازماندگان جهت شناخت، درک، کنترل هیجانات و عواطف شدید ناشی از بلایا آموزش داده شود تا آنان ضمن شناخت علائم و مشکلات خود بتوانند راهبردهای مقابله ای coping strategies موثر در رویارویی با بلایا را بکار برد، و در خصوص حمایت های روانی اجتماعی لازم را از کارشناسان بهداشت ر وانی، همسالان، بستگان ، روستان و افراد محیط خود بدست آورند. گروه هدف در این مداخلات، قربانیان بلایا و امدادگران بوده و زمان کاربرد آن از هفته های پس از سانحه تا یک سال بعد تداوم می یابد. روش مطالعه حاضر به قصد تهیه راهنمای کاربر ی گام به گام برای متخصصان بهداشت روانی بوده وبصورت مروری بر مطالعات ادبیات تحقیق و بررسی مطالعات تصادفی و نظارت شده بوسیله مقالات، کتب اصلی و وب سایت های اینترنتی مربوط به بلایا با کلید واژه CISD، بلایا، مداخلات روانی اجتماعی از سال های 2003-1979 صورت گرفته است. پس از مروری بر مطالعات انجام شده در CISD ,PD که از طریق نتایج پژوهش های کارازمایی شده تصادفی و کنترل شده صورت گرفته ، نتایج بیانگر اثر بخشی اجرای روش های وق به همراه مداخله در بحران بعنوان روشی موثر در کاهش اضطراب، افسردگی و آشفتگی روانی می باشد (بان و کلارک 1979، بورد پوریت 1979). نتایج پژوهش بوهل (1991 و 1995) در خصوص اثر بخشی مداخلات اثر بخشی مداخلات روش مبتنی بر CISD بر روی گروه هایی که در معرض سانحه بوده اند، بیانگر اثر بخشی آن درجلوگیری از اضطراب ، افسردگی،واکنش خشم و نشانگان فشار روانی بوده است. نتایج مطالعات جنگیز (1996) در مورد اثر بخشی روانی اجتماعی PD در بین کارکنان اورژانس های پزشکی بیانگر آن است که فرایند بهبودی پس از انجام مراحل CISD سریعتر صورت گرفته و افسردگی و نشانگان مرتبط با فشار روانی نیز کمتر دیده شده است. نتایج مطالعات کمپ فیلد و میلز (2001)، ریچاردز (2001) اورلی وبویل (1999) و اورلی و فلاتری 2001، 2002 ، یانگ و همکاران 2002 و میچل(2003) بیانگر اثر بخش بودن برنامه های PD, CISDبوده که تا پیگیری 12 ماهه موردبررسی قرار گرفته آن. نتایج پژوهش یاسمی و همکاران (1382) نیز بیانگر اثر بخشی PD به روش گروهی همراه با دیگر مداخلات رفتاری شناختی مانند کنترل افکار مزاحم و... روی کودکان و نوجوانان بوده است. نتایح پژوهش براتی سده و همکاران (1382) نیز بیانگر اثر بخشی PD به همراه دیگر روش های حمایتی آموزشی، رفتار و شناختی بوده است. به نظر می رسد این روش با رعایت اصول فوق توسط متخصصین بهداشت روانی چون رواشناسان، روانپزشکان و مددکاران که خود تحت آموزش قرار گرفته و در این روش دارای تجربه می باشند، با احتیاط صورت بگیرد. زیر اثر بخش بودن آن بر روی افراد دچار سانحه در کارآزمایی های متعدد کنترل شده گزارش شده است.