آبخیزداری الگویی نو در احیا قنوات و چشمه ها

از قدیمی ترین ایام تا کنون انسان آب مورد نیاز خویش را از منابع آبهای سطحی نظیر انهار، رودخانه ها، و یا دریاچه های آب شیرین تامین کرده است و یا از منابع آبهای زیرزمینی . آبهای زیرزمینی یا بر اثر جریان های طبیعی مانند چشمه، زهاب و گیاهان بر روی زمین آورده می شود یا به طور مصنوعی مثل چاه و قنات. قنات روشی است که جهت استحصال آب زیرزمینی در حدود سه هزار سال پیش توسط ایرانیان اختراع شده است و نوعی زهکشی زیرزمینی است که آب در اثر نیروی ثقل به سطح زمین جریان می یابد و مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی قدرت آبدهی یک قنات در مظهر آن به عوامل زیادی بستگی دارد که یکی از آنها سفره های زیرزمینی می باشد به علت برداشت بیش از اندازه آب از بسیاری از سفره های زیرزمینی هر روز سطح آب پایین می رود و باعث خشک شدن و کم آبی قنات می گردد. راه چارهای که در این مورد وجود دارد بدین صورت است که از آبهایی که در اطراف قنات هرز می رود استفاده بهینه به عمل آمده تا این آبها به زمین نفوذ نماید. این کار را می توان توسط ایجاد آبگیر و عملیات پخش سیلاب و غیره عملی نمود به مجموعه این عملیات سیستم آبخیزداری اطلاق می شود. به کمک این روش (انجام عملیات آبخیزداری) هرز آبهای ناشی از بارندگی ها و ذوب برف به داخل زمین نفوذ کرده و با تغذیه سفره های آب زیرزمینی باعث افزایش آبدهی قنوات می گردد. در این مقاله سعی شده است با ارائه اعداد و ارقام دبی های اندازه گیری شده از قناتهای احیا شده (قبل و بعد از عملیات آبخیزداری) در استان های مختلف اثرات عملیات آبخیزداری را در احیا و توسعه قنوات، تغییرات سطح آب در سفره های زیرزمینی ، تغییرات شیمیایی آب، افزایش آبدهی قنوات با توجه به اعداد و ارقام و جداول مربوطه و تجزیه و تحلیل های لازمه ارائه گردد.

کلیدواژه ها:

آبخیزداری ، قنات ، سفره های زیرزمینی