شناسایی مؤلفه ی مکان در معماری مسجد جامع ابرکوه بر اساس آراء شولتز

؛«کریستین نوربرگ شولتز» تبیین نظریات خود در رابطه با معماری و بطور عامتر «مکان» وامدار اندیشه های «هایدگر» و «هوسرل» بوده است، چنانچه از دیدگاه وی، معماری به معنای تجسم بخشیدن روح مکان و وظیفه ی معمار خلق مکان های معنادار است که به واسطه ی آن انسان رادر باشیدن یاری می رساند. شولتز در مبحث روح مکان عنوان می کند که خاصیت معماری این است که جایی را به مکان تبدیل کند این بهمعنی به فعل در آوردن محتوی بالقوه محیط است. مکان را چیزی بیش از یک محل انتزاعی میداند؛ که کلیتی است که از اشیاء و چیزهایواقعی ساخته شده و دارای مصالح، ماده، شکل، بافت و رنگ است. مجموعه این عناصر با هم کاراکتر محیطی مکان را تعریف می کنند. به اینمعنا که بعضی مکانها آنچنان جاذبهای دارند که به فرد نوعی احساس وصفناشدنی القا میکند. کیفیت معماری مسجد از مسائل مورد توجهمعماران است. حس مکان و تعلق مردم به محیط معنوی مسجد عامل مهم در ارتباط افراد با مسجد است. بر این اساس در این مقاله دررویکردی پدیدار شناسانه، به بررسی پدیده ی مکان از دیدگاه نوربرگ شولتز پرداخته میشود تا امکان بازخوانی مفهوم مکان از دیدگاه وی درمعماری مسجد جامع ابرکوه ممکن شود. این مسجد که قدمت بنای اولیه آن به پیش از دوران اسلامی باز می گردد نمونه ای از تلاش انسانهاییاست که طی دورههای مختلف تاریخی روی این اثر معماری کار کردهاند و نتیجه ی این تلاش اثری زنده است که تجلیگاه ظریفترین وپرمعناترین اعتقادات معمار مسلمان و در نهایت هنر اسلامی به شمار میآید. نتایج این پژوهش نشان میدهد که از دیدگاه نوربرگ شولتزمکان، فضایی است که انسان از وجود خود آگاه است و در واقع فضا تنها زمانی که به نظامی از مکانهای با معنا و برانگیزاننده احساس برای ماتبدیل شود، برای ما زنده می شود و شکل میگیرد. نشانه های کالبدی، طرح معماری و فعالیت ها عوامل مهم تعریف کننده مسجد جامع ابرکوههستند که طراحی مناسب مسجد از جهت ابعاد و تناسبات، روابط فضایی، هندسه، بافت و فرم به عنوان مهمترین ویژگی های کالبدی، شناسه-های مهمی در تشخص مسجد هستند و به نظر میرسد تمرکز بر طرح کالبدی مسجد در تقویت حس مکان مؤثر بوده است.

کلیدواژه ها:

مکان ، کیفیت ، مسجد ، کریستین نوربری شولتز و . .