تحلیل آماری– همدیدی رخداد بارش سنگین و موج سرمای 25 تا 28 اسفند 1390 در شمال غرب ایران

وقوع مخاطرات محیطی مانند تغییرات و نوسانات شدید دما و بارش هر سال، یا هر چند سال، در بخشی از کشور یا کل کشور حادثه آفریده و موجب بروز مشکلاتی می گردد. شناخت چگونگی تکوین ،تقویت، مکانیسم فعالیت، قانونمندی حاکم بر حرکت الگوهای همدیدی منجر به بارشهای سنگین و سیلزا و موج سرما، علاوه بر بدست دادن یک بینش بنیادی، زمینه لازم برای پیش بینی چنین رخدادهایی را فراهم می کند. در این مقاله بارش سنگین و موج سرمای دوره 25 تا 28 اسفند 1390 (15 تا 18 مارس 2012) شمال غرب کشور مورد مطالعه قرار گرفته است. به منظور تحلیل همدیدی این رخدادها، از دادههای روزانه دما، فشار، ارتفاع ژئوپتانسیلی، باد مداری و نصفالنهاری و سرعت قائم برای سطوح 1000، 700، 500 و 200 میلی باری مرکز NCEP/NCAR استفاده شده است. همچنین از دادههای روزانه بارش مرکز پیش بینی اقلیم (CPC) به منظور محاسبه شاخص درصد نرمال و ترسیم نقشههای روزانه بارش و از داده های تحلیل شده دمای سطحی مرکز NCEP به منظور محاسبه آنومالی و ترسیم نقشه های دما استفاده شده است. میزان آنومالی و شاخص درصد نرمال در مقایسه با یک دوره 33 ساله (1978-2011) محاسبه و تمامی نقشه ها با استفاده از نرم افزار Grads ترسیم شده است. با توجه به یافته های این تحقیق، گسترش یک سامانه کم فشار قوی از روی دریای سیاه که با یک پرفشار قوی بر روی اروپا همراهی میشود میتواند اثرات مطلوبی را در بارندگی شمال غرب کشوربرجای بگذارد. در دوره مورد مطالعه، شرایط همدید حاکم بر منطقه نشان دهنده تشدید بارشها با کوتاه و عمیقتر شدن طول موج ناوه، افزایش شیو فشاری، کاهش دما و قرارگیری مناسب منطقه شمال غرب در جلوی ناوه سطح 500 میلی باری میباشد که این شرایط با تاوایی مثبت و حرکات صعودی سطح 700 میلیباری همراه است. ورود موج سرما همزمان با جابجایی پشته سطح 500 میلیباری و قرارگیری منطقه شمال غرب در جلوی پشته میباشد. خطوط ارتفاع ژئوپتانسیلی پشته فعال در این مدت به صورت نصف النهاری و جهت جریان باد کاملاً به صورت شمالی درآمده است که نشان از کاهش شدید دما در روز 28 اسفند دارد. میزان بارش رخ داده 4 تا 8 برابر و کاهش دما 6 درجه سردتر از حالتنرمال طی مدت مورد مطالعه نسبت به 33 سال قبل بوده است. بنابراین الگوی همدید مورد مطالعه میتواند تاثیر ویژه ای بر وضعیت آب و هوایی منطقه شمال غرب داشته باشد.

کلیدواژه ها:

بارش سنگین ، موج سرما ، سیستم های همدیدی ، شمال غرب ایران