تاثیر مدرنیسم بر کالبد بازار شهرهای ایرانی در دوران اسلامی نمونه موردی بازار شهرهای زنجان و سمنان

شهر موجودی پویا و زنده و محصول اثر اندیشه انسانی و ارزشهای فرهنگی و اجتماعی، ملاحظات و انگیزههای مذهبی میباشد. محلات مسکونی و ارگ حکومتی دو عنصر اصلی شکلدهنده به شهر تاریخی بوده و رشتهای از مکانهای تجاری و مبادلاتی از قبیل دکانها،تیمچهها و سراها، کاروانسراها و باراندازها که در مجموع بازار را شکل میدهند پیونددهندهی آنها میباشند. بازار به عنوان ستون فقراتشهر دوره اسلامی و پدیدآورنده هسته اجتماعی-فرهنگی شهر، دربرگیرنده فعالیتها و کارکردهای بسیار متنوعی است که نه تنها از خصوصیت تحرک و تغییرپذیری پدیدههای اجتماعی تاثیر میپذیرد بلکه از نتایج و عواقب آن نیز برکنار نبوده، و همواره برای تامینفضاهای مناسبی به جهت کارکردها و فعالیتهای نوین، تغییر شکلهای لازم را پذیرفتهاست. مشاهده و بررسی تیپولوژی بازارها و نگاهی جزءنگرانهتر به نحوه پیدایش، رشد و شکوفایی بازارهای ایرانی گویای تاثیر و تأثرات این مجموعههای تجاری فرهنگی با سایر عناصر شهری و از جمله مجموعههای مذهبی مجاور آنها میباشد. بازارهای ایران در دوران پس از اسلام میدان اثرگذاری فرهنگهایگوناگون و مردمانی از قومیت و ملیتهای مختلف بوده و این تبادلات فرهنگی و تجاری، مستقیم یا غیرمستقیم در کالبد و ساختار بازار، شیوه معامله و قواعد تجارت، فرهنگ جامعه مهمان و میزبان و بسیار جزییات دیگر اثرگذار بودهاند. این پژوهش در راستای بررسیتأثیر جهانبینی اسلامی در بازار و مشاهده تأثیرات مدرنیسم -به عنوان موثرترین رویداد قرنهای اخیر- در چهره و کالبد بازارها انجامشده و با نگاهی به ویژگیهای معمارانه و نقش اجتماعی- فرهنگی بازارهای ایران در دوران اسلامی به بررسی نمونههای موردی بازارشهرهای زنجان و سمنان که ساختار مذهبی قوی دارند پرداخته و راهکارهایی جهت باززندهسازی فضای فرهنگی و اقتصادی بازارهای پیشین و بازگرداندن هویت و نقش گذشته به بازار ارائه میکند

کلیدواژه ها:

بازار ، جهانبینی اسلامی ، کالبد بازار ، عناصر شهری ، مدرنیسم ، خیابان