حیاط مسجد، عرشهی عرش الهی:بررسی تفاوتها و شباهتهای ساختار مساجد شبستانی و چهار ایوانی در کالبد، عملکرد و ماهیت

شاید بتوان فضاهای باز را یکی از اجزای جدایی ناپذیر در کلیهی بناهای مذهبی در طول تاریخ دانست و در معماری اسلامی نیز شاهد وقوع چنین فضاهایی هستیم، چنانکه سنت استفاده از حیاط از زماناحداث مسجد پیامبر تاکنون ادامه داشته است. البته کالبد مساجد که از بین آنها مساجد شبستانی و ایوانی از اهمیت قابل ملاحظهای برخوردار میباشند در طول تاریخ دستخوش تحولاتی نیز گشته والگوهای متفاوتی از آن قابل مشاهده میباشد. با توجه به تفاوتکالبدی الگوهای مساجد شبستانی و ایوانی به همان تناسب مشاهده میشود که چیدمان و همچنین کیفیت فضاها متفاوت از یکدیگر میباشند. از طرفی حیاط در مساجد شبستانی، نسبت به مساجد ایوانیکه از اندیشهی شهرسازی و معماری ایرانی نشات گرفتهاند، دارای هویتی متفاوت است. حیاط مرکزی تعریف کاملتری از تناسبات، درونگرایی و تقرب را در مساجد چهار ایوانی نسبت به مساجدشبستانی ارائه داده است. در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانهای و جمعآوری مستندات به بررسی نمونههایی از گونههای مختلف مساجد با توجه به دستهبندی شبستانی و ایوانی آنها و نقشحیاط در سازماندهی فضاها پرداخته خواهد شد

کلیدواژه ها:

مسجد ایرانی ، مساجد چهار ایوانی ، حیاط مرکزی ، مساجد شبستانی