بررسی فضای چند عملکردی در خانه ایرانی، ضرورت بازشناسی و احیای آن (نمونه موردی: خانه طباطبائی ها)

تنوع پذیری و پتانسیل های گوناگون در خلق عملکردهای متفاوت در فضایی واحد از ویژگی های درونی معماری خانه های سنتی ایران می باشد. مفهوم فضای چند عملکردی با زندگی روزمره مردم هماهنگی و سازگاری کامل داشته و به گونه ای سیال در فضاهای کالبدی خانه جریان داشته است. این تنوع پذیری با تبعیت نقشه خانه از الگوی عام و مبتنی بر نظام مهندسی پیمون امکان پذیر بوده است (عینی فر، الگویی برای تحلیل انعطاف پذیری در مسکن سنتی ایران). با مطالعه این الگو در خانه ایرانی می توان به شیوه تفکر طراح و نحوه تعامل او با مصرف کننده پی برد و به این نتیجه دست یافت که معمار با هدف استفاده بهینه از فضا در هر برهه ای از زمان، تمهیداتی را پیش بینی نموده تا کاربر بتواند در طول زمان بسته به شرایط و نیازهای متعدد و م تغیر خود، با اندکی دخل و تصرف در فضا به متناسب ترین عملکرد مورد نظر خود دست پیدا کند. بهره گیری از ارسی ها جهت ایجاد فضای نیمه باز، استفاده از درب اتاق های تودر تو جهت تغییر ابعاد اتاق و گسترش فضای عمومی و یا تقلیل آن به فضای خصوصی و ... از جمله آنهاست. پس می توان گفت عامل اصلی در خلق چنین الگویی مشارکت مصرف کننده به شمار می رفته است. اما باید توجه کرد این مشارکت محدود به زمان استفاده از بنا نبوده بلکه از لحظه تولد بنا (طراحی) آغاز می گردیده است. هدف این تحقیق با توجه به اهمیت معامری خانه و بررسی پیکره بندی فضاهای چند عملکردی در خانه طباطبائی ها و نحوه مشارکت مصرف کننده با طراح می باشد. با استفاده از این مفاهیم و تطبیق آن با معامری معاصر و نیازهای اساسی روح زمانه به مفاهیمی جدید دست پیدا خواهیم نمود. مفاهیمی در زمینه بهینه نمودن فضا که ریشه در فرهنگ و معماری گذشته خویش دارد. در نیل به این هدف از روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه ای برای مطالعه خانه طباطبائی ها بهره برده شده است.

کلیدواژه ها:

مصرف کننده ، مشارکت ، چند عملکردی ، پیمون ، بهینه ، الگو ، صفویه