بررسی و تحلیل عوامل و آستانه های محیطی مؤثر بر فرسایش خندقی با تأکید بر شرایط توپوگرافی و پوشش زمین (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کلوچه بیجار)

با توجه به تعدد عوامل مؤثر در رخداد فرسایش خندقی تاکنون هیچ مدل فراگیری برای پیش بینی و توسعه آن ارائه نشده است. بنابراین لازم است تا در هر منطقه تحت شرایط مخلف محیطی آن (اقلیم، توپوگرافی، خاک، پوشش زمین، کاربری اراضی) عوامل مؤثر و آستانه های هر کدام تعیین شود. این تحقیق با هدف شناسایی آستانه های محیطی مؤثر بر فرسایش خندقی در حوزه آبخیز کلوچه بیجار صورت گرفته است. در منطقه فوق پدیده فرسایش خندقی به عنوان مهمترین عامل در تخریب سرزمین به شمار می رود و برای کنترل و پیشگیری آن قبل از هر چیز نیاز به دانستن عوامل و آستانه های مؤثر آن می باشد. لذا در این تحقیق با محوریت بررسی رابطه شیب- مساحت آبخیز بالادست محل شکست آن، اقدام به مطالعه آستان توپوگرافی شده است. در این تحقیق رابطه آستانه توپوگرافی با سایر عوامل محیطی از قبیل پوشش زمین و نوع کاربری اراضی در سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده در قالب ((S(σ)=αA(-β) مشخص شده است که در منطقه تحقیق مقدار نمای β در حالتهای مختلف شیب- مساحت آبخیز بالادست کمتر از 0/2 بدست آمده است که نشانگر مؤثر بودن مکانیسم فعال جریان های زیرسطحی و پایپینگ و حرکات توده ای در رشد و گسترش خندق ها می باشد. نتایج به دست آمده آستانه توپوگرافی برای مناطق مختلف و در زیرحوضه های منطقه تحقیق مبین آن است که آستانه فرسایش خندقی تحت شرایط مختلف محیطی، از جمله پوشش گیاهی، کاربری اراضی، سازند زمین شناسی می باشد.

کلیدواژه ها:

فرسایش خندقی ، آستانی توپوگرافی ، پوشش زمین ، شیب- مساحت ، GIS ، کلوجه بیجار