ارزیابی وضعیت گردشگری منطقه ی آزاد تجاری- صنعتی ارس با استفاده از SWOT و QSPM

گردشگری صنعتی است که توسعه آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر منطقه است. گردشگری در ایران علی رغم پتانسیل های بالای گردشگری از جمله گستره جغرافیایی وسیع، تنوع آب و هوایی و شرایط اکوزیستی متفاوت و تنوع قومی و فرهنگ غنی به پدیدیه ای فصلی با قطب های محدود و تقریباً درون زا تبدیل شده است. در قسمت گردشگری خارجی بیشتر به عنوان بازاری برای کشورهای همسایه محسوب می شود. گردشگری با ویژگی های خاص خود می تواند به عنوان یکی از اصلی ترین گزینه های مناطق آزاد در جهت ایجاد اشتغال، کسب درآمد ارزی و توسعه ی منطقه ای باشد. تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که منطق ی آزاد ارس علی رغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقه ی نمونه گردشگری، کمبود اماکن تغذیه و پذیرایی مناسب، متنوع، سالم و بهداشتی در داخل و پیرامون منطقه؛ فصلی بودن گردشگری؛ ضعف در احداث جاذبه های گردشگری مصنوعی را به عنوان موانع اساسی در راه رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد. با این حال برخورداری از پیشینه ی تاریخی، طبیعت زیبا و شرایط اقلیمی مناسب؛ وجود آثار و ابنیه ی باستانی چند صدساله و دو پل تاریخی و 6 پل مواصلاتی و نزدیکترین منطقه ی آزاد به اروپا، ترکیه و کشورهای حوزه ی قفقاز به ترتیب با امتیازهای نهایی 0.48، 0.418 و 0.333 به عنوان مهمترین نقاط قوت و جاذب منطقه شناسایی شده است. ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM) با مشخص کردن امتیاز نهایی هر راهبرد، راهبردهای نهایی را انتخاب کرده است که استفاده از آب رودخانه ارس و طبیعت زیبای منطقه برای تنوع بخشی به محصولات و ارائه ی کاربری هایی برای استفاده در تمام فصول سال با امتیاز نهایی کسب شده از QSPM، 3.14 به راهبرد، اولویت شماره 1 و مقابله با محدودیت های فصلی بودن گردشگری در منطقه با بکارگیری ظرفیت های بالای منطقه به واسطه ی وجود جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی در منطقه با امتیاز نهایی کسب شده از QSPM، 3.04 به راهبردف اولویت شماره ی 2 داده شده است.

کلیدواژه ها:

توسعه گردشگری ، منطقه ی آزاد ارس ، تحلیل SWOT ، ماتریس QSPM