تحلیل مبانی ارزش شناختی روش تدریس ایفای نقش و اثرات آموزشی – اجتماعی آن

هدف این پژوهش، بررسی مبانی ارزش شناختی روش تدریس «ایفای نقش» و تبیین پیامدهای آموزشی و اجتماعی آن در فرایند یاددهی–یادگیری است. بخش قابل توجهی از مطالعات پیشین عمدتا بر کارکردهای مهارتی و اجتماعی این روش متمرکز بوده اند، اما بعد فلسفی و ارزشی آن کمتر مورد واکاوی نظام مند قرار گرفته و ازاین رو نوعی خلا نظری محسوس است. نتایج تحلیل نشان می دهد که روش ایفای نقش بر مجموعه ای از مبانی ارزش شناختی استوار است؛ از جمله پیوند میان تجربه زیسته و یادگیری، اصالت کنش در تحقق ارزش های شناختی، وحدت شناخت، هیجان و عمل، و نقش تعیین کننده تعامل اجتماعی در شکل گیری داوری اخلاقی. بر پایه این مبانی، فرآیند یادگیری در این روش از سطح انتقال صرف اطلاعات فراتر رفته و به تجربه ای معنادار و موقعیت مند تبدیل می شود؛ تجربه ای که از طریق درگیری بدنی–عاطفی و تعامل ارتباطی، به تعمیق فهم، رشد همدلی، تقویت مهارت های اخلاقی و ارتقای عاملیت شناختی فراگیران منجر می گردد. ایفای نقش با ایجاد موقعیت های شبه واقعی برای تمرین تصمیم گیری ارزشی، زمینه ای برای بازاندیشی، خودفهمی و شکل گیری تدریجی هویت اخلاقی فراهم می کند. روش ایفای نقش صرفا یک فن تدریس نیست، بلکه رویکردی ارزش بنیاد است که ظرفیت دارد به عنوان یکی از غنی ترین شیوه های تربیتی در تقویت یادگیری، رشد اجتماعی و پرورش ارزش های اخلاقی در برنامه های درسی معاصر به کار گرفته شود.

کلیدواژه ها:

ایفای نقش ، ارزش شناسی تربیتی ، یادگیری تجربی ، مهارت های اجتماعی ، مبانی فلسفی یادگیری ، روش های فعال تدریس