نقش دکترین در توسعه شرط مارتنس با تاکید بر اندیشه های قاضی ترینداد

زمینه و هدف:امکان بررسی قاعده سازی در حقوق بین الملل عرفی، بر اساس اصول مندرج در«شرط مارتنس» یعنی اصول انسانیت و احکام وجدان عمومی ، با کثرت نظرات متعدد، از زمان تصویب درکنوانسیون لاهه۱۸۹۹تا انعکاس در ماده۳مشترک کنوانسیون های چهارگانه ژنو و درج مجدد اصول در مقدمه پیش نویس کنوانسیون تسلیحات خودکار(مارس۲۰۲۳)مواجه بوده است.طرفداران مکتب طبیعی با تفسیری موسع به مثابه منبع در حقوق بین الملل و بالعکس طرفداران مکتب اراده گرایی با تفسیری مضیق و برخی دیگر با نگاهی بینابینی به آن پرداخته اند. در این بین«دکترین» در رویه های قضایی دیوان، نقش و جایگاه اساسی در تعیین و ساخت قواعد عرفی را دارا بوده و از سویی دیگر منشاء و ملاک پذیرش تحول قواعد در حقوق بین الملل عرفی را می توان در تصویب شرط مارتنس جستجو کرد. پرسش اصلی در این نوشتار این است که دکترین، بویژه اندیشه های قاضی ترینداد چه تاثیری بر شرط مارتنس داشته است.روش: این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی نگارش یافته است.یافته ها و نتایج:دکترین از شکل سنتی خود خارج شده و امروزه به اشکال مختلفی بروز پیدا می کند.نظرات جداگانه مخالف قضات بخصوص قاضی ترینداد، در احکام و نظرات مشورتی صادره توسط دیوان بین المللی دادگستری از مهم ترین جلوه های دکترین در حوزه حقوق بین الملل می باشند. این قاضی بیشترین دیدگاه های خود را حول محور محتوای شرط مارتنس بیان نموده است.با عنایت به بند(د) ماده ۳۸ اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری که اشاره می دارد:«تصمیمات قضایی و آموزه های برجسته ترین حقوقدانان ملل مختلف به منزله ابزارهای فرعی جهت تعیین قواعد حقوقی بشمارمی آید»، بنابریافته های این پژوهش،گفتمان ومطالعات حقوقی انجام شده پیرامون نقش شرط مارتنس در آراء و نظرات مختلف قضایی تا حدود بسیاری توانسته باعث رشد و توسعه حقوق بشردوستانه و بخصوص شرط مارتنس قرار بگیرد.

کلیدواژه ها:

شرط مارتنس ، اصول انسانیت ، احکام وجدان عمومی ، قاضی ترینداد ، الزام حقوقی دولت ها ، حقوق بشردوستانه.