تحلیل عوامل موثر بر رضایت شغلی معلمان در نظام آموزشی جدید ایران

رضایت شغلی معلمان به عنوان یکی از بنیادی ترین مولفه های کیفیت نظام آموزشی، تاثیری مستقیم بر انگیزه، کیفیت تدریس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد. در نظام آموزشی جدید ایران، که تحت تاثیر اجرای «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش»، تغییرات ساختاری، به کارگیری فناوری های نوین آموزشی و سیاست های تازه در حوزه ارزشیابی و ارتقای معلمان شکل گرفته است، اهمیت بررسی این رضایت دوچندان شده است.پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر رضایت شغلی معلمان در چارچوب تحولات اخیر آموزشی انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی–تحلیلی و مبتنی بر مرور نظام مند مطالعات داخلی و خارجی، اسناد بالادستی و نتایج پژوهش های حوزه تعلیم و تربیت بوده است. داده ها از ترکیب نتایج پژوهش های پیشین و تحلیل محتوای مستندات سیاستی استخراج شده اند.یافته ها نشان می دهد رضایت شغلی معلمان متاثر از چهار دسته عامل است:عوامل فردی مانند انگیزش درونی، علاقه به حرفه معلمی، احساس موفقیت و خودکارآمدی.عوامل سازمانی از جمله میزان حقوق و مزایا، شرایط فیزیکی کلاس، روابط حرفه ای با مدیران و همکاران، و سبک رهبری مدرسه.عوامل فرهنگی–اجتماعی که شامل منزلت اجتماعی معلم، برداشت عمومی جامعه از نقش آموزشی، و جایگاه او در گفتمان فرهنگی کشور است.عوامل آموزشی–حرفه ای همچون شیوه ارزشیابی عملکرد، فرصت های رشد حرفه ای، دسترسی به منابع علمی و مشارکت در تصمیم گیری های آموزشی.همچنین یافته ها نشان داد که برخی تغییرات ساختاری نظام آموزشی، مانند اجرای رتبه بندی معلمان، استفاده از آموزش مجازی و هوشمندسازی مدارس، به صورت هم زمان هم می توانند باعث افزایش رضایت (از طریق فرصت های نوین و عدالت نسبی در ارتقا) و هم کاهش آن (در اثر فشارهای روانی و الزامات فنی) شوند.بر اساس نتایج، برای ارتقای رضایت شغلی معلمان باید راهکارهایی چون بهبود عدالت مزدی، تقویت منزلت اجتماعی، توسعه دوره های توانمندسازی، مشارکت معلمان در تصمیمات آموزشی، اصلاح نظام ارزشیابی و گسترش حمایت روانی و رفاهی به طور جامع اجرا شود. چنین اقداماتی می تواند به تثبیت انگیزه معلمان، ارتقای کیفیت آموزش و پایداری تحولات مثبت در نظام آموزشی ایران منجر گردد.نتیجه کلی پژوهش نشان می دهد که معلم رضایتمند، به عنوان محور اصلی آموزش، قدرت و توانایی بیشتری در ایجاد محیط یادگیری انگیزشی، خلاق و اثربخش دارد؛ بنابراین سیاست گذاران باید رضایت شغلی را نه صرفا به عنوان یک شاخص فردی، بلکه به عنوان شالوده ای برای توسعه پایدار آموزش و تربیت نسل آینده در نظر گیرند.

کلیدواژه ها:

رضایت شغلی ، معلم ، نظام آموزشی جدید ایران ، انگیزش حرفه ای ، منزلت اجتماعی معلمان ، عوامل سازمانی