نقدی بر تاثیر تفسیر سودمندگرا از مفهوم «حق» بر حقوق بشر

زمینه و هدف: در چارچوب ارزش­گرای قرن هجدهم میلادی که مفهوم حق به عنوان مفهومی انتزاعی مورد توجه بود و احترام به حقوق و آزادی­های فردی در اولویت قرار داشت. نظریه سودمند گرایی با استقبال از روش مشاهده تجربی در تحلیل­ های حقوقی مطرح شد و به شدت با مفهوم حق طبیعی به مخالفت برخاست. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر تبیین رویکرد انتقادی بر تاثیر تفسیر سودمندگرا از مفهوم حق بر حقوق بشر می­باشد. مواد و روش ­ها: این تحقیق از نوع نظری و با روش توصیفی-تحلیلی گردآوری شده است. یافته­ ها: سودمندگرایی قائل به بعدی واقع­گرایانه برای حق می باشد و حق را تضمین منفعت دارنده آن می­داند که توسط قانون بیان، حمایت و تضمین می­شود. همچنین منفعت مدنظر سودمندگرایی منفعتی جمعی است؛ در نتیجه، قائل به اولویت حق­ هایی که کارکردی اجتماعی دارند، می­باشد. ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است. نتیجه­: برای حل تزاحم بین حقوق و آزادی­ های فردی از یکسو و منافع عمومی و یا اخلاق عمومی از سوی دیگر با توجه به لزوم برقراری توازن میان حقوق فردی و منافع جمعی، همچنین اخلاق عمومی باید راهکار یا ایده ی تعادل را اعمال نمود. در خصوص تزاحم در اجرای همزمان حقوق و آزادی­ های فردی همه راه حل­های مطروحه نسبی می­باشد. لذا مهم ترین معیار در رفع تزاحمات، این است که به اوضاع و احوال هر پرونده توجه نمود و هیچ ­یک از راه حل­ ها را پاسخ قطعی و دائمی ندانست.

کلیدواژه ها:

حقوق بشر ، سودمندگرایی ، مفهوم حق ، حقوق طبیعی ، تزاحم حقوق