آسیب شناسی آموزش سواد رسانه ای و ارائه الگوی مفهومی مبتنی بر مهارت های شناختی-اجتماعی

هدف این پژوهش، آسیب شناسی چالش های نظری و اجرایی موجود در آموزش سواد رسانه ای در نظام آموزشی و ارائه یک الگوی مفهومی مبتنی بر تقویت مهارت های شناختی-اجتماعی برای پیشگیری موثر از آسیب های فضای مجازی در نوجوانان است. پژوهش با فرضیه اصلی ناکارآمدی مدل های آموزشی فعلی که بیشتر بر انتقال اطلاعات متمرکز هستند تا توسعه توانمندی های درونی، انجام شده است. روش تحقیق کیفی و از نوع تحلیلی-مروری بوده و داده ها از طریق تحلیل محتوای نظام مند اسناد، مقالات و پژوهش های معتبر داخلی و خارجی در حوزه های سواد رسانه ای، روانشناسی تربیتی و آسیب های سایبری گردآوری و سنتز شدند. نتایج حاصل از تحلیل نشان می دهد که نظام آموزشی در این حوزه با چالش های ساختاری و اجرایی متعددی از قبیل: نبود چارچوب نظری منسجم برای پیوند سواد رسانه ای با مهارت های درونی، ضعف در آموزش های تخصصی معلمان، و عدم وجود ابزارهای ارزیابی موثر برای سنجش توانمندی های شناختی-اجتماعی در فضای آنلاین مواجه است. بر اساس این آسیب شناسی، یک الگوی مفهومی تدوین گردید که بر توسعه مهارت های تفکر انتقادی و خودکنترلی در بعد شناختی، و تقویت همدلی سایبری و مسئولیت پذیری در بعد اجتماعی تاکید دارد. این الگوی مفهومی، با تمرکز بر مولفه خودکارآمدی رسانه ای به عنوان نیروی واسط، نشان می دهد که آموزش سواد رسانه ای باید از سطح دانش به سطح مهارت های درونی ارتقاء یابد. میزان موفقیت این پژوهش در ارائه یک نقشه راه نظری و عملی، در مقایسه با رویکردهای صرفا اطلاعات محور پیشین، بسیار موثر ارزیابی می شود؛ زیرا مستقیما به ریشه های روان شناختی رفتارهای پرخطر می پردازد.

کلیدواژه ها:

سواد رسانه ای ، مهارت های شناختی-اجتماعی ، آسیب های فضای مجازی ، الگوی مفهومی