ارتباط مشکلات روانی اجتماعی دانش آموزان و نقش حمایتی مشاوران مدارس

هدف: این پژوهش با هدف بررسی عمیق و تحلیلی رابطه متقابل میان مشکلات روانی- اجتماعی دانش آموزان و نقش حمایتی مشاوران مدارس در بازه زمانی بحرانی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴ (معادل ۲۰۲۰-۲۰۲۴ میلادی) انجام شده است. مطالعه حاضر در پی واکاوی این مسئله کلیدی بود که چگونه پیامدهای روانی- اجتماعی پایدار ناشی از همه گیری کووید-۱۹ و فشارهای همزمان دیگر، سیستم حمایتی مدارس را تحت تاثیر قرار داده و این سیستم تا چه میزان توانایی پاسخگویی موثر به این نیازهای فزاینده را داشته است. جامعه آماری و روش: این مطالعه به روش تحقیق اسنادی (کتابخانه ای) با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش را کلیه اسناد معتبر علمی (مقالات، پایان نامه ها، کتب و گزارش های سیاستی) منتشرشده در بازه زمانی تعیین شده، در حوزه های مشکلات روانی- اجتماعی دانش آموزان و نقش مشاوران مدارس، تشکیل دادند. حجم نمونه به صورت هدفمند و با معیار اشباع نظری، شامل حدود ۶۵ منبع کلیدی از پایگاه های اطلاعاتی معتبر داخلی و بین المللی انتخاب گردید. روش گردآوری داده ها، جستجوی نظام مند کتابخانه ای و تحلیل محتوای کیفی تفسیری اسناد بود. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که در این بازه، یک چرخه معیوب دیالکتیکی شکل گرفته است؛ به طوری که افزایش کمی و کیفی مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، افت انگیزش و انزوای اجتماعی در دانش آموزان، فشار بی سابقه ای بر نظام مشاوره مدرسه وارد کرده است. در سوی مقابل، سیستم مشاوره مدارس به دلیل موانع ساختاری از جمله تراکم بالای دانش آموز به مشاور، تعریف نادرست از وظایف، کمبود منابع و آموزش های تخصصی ناکافی، غالبا در ارائه خدمات پیشگیرانه و نظام مند ناتوان بوده و این ناتوانی به تشدید و تداوم مشکلات دانش آموزان انجامیده است. این مطالعه با ارائه چارچوب نظری تلفیقی «الگوی اکولوژی فشار- حمایت» نشان می دهد که حل این بن بست مستلزم گذار از نگاه جزءنگر و اتخاذ یک راهبرد چندسطحی است. در سطح خرد، تمرکز بر بازسازی نیازهای روانشناختی پایه دانش آموز؛ در سطح میانی، بازتعریف نقش مشاور و تقویت همکاری سیستمیک درون مدرسه؛ و در سطح کلان، بازنگری سیاست گذاری ها برای اختصاص منابع و ایجاد پیوند ساختاری با نظام سلامت روان جامعه ضروری است. نتیجه گیری نهایی: پژوهش حاضر موید وجود یک شکاف بحرانی بین ابعاد مسئله و ظرفیت پاسخ گویی نهاد مدرسه است. تقویت نقش حمایتی مشاوران در گرو تحولی نگرشی و ساختاری است که در آن، سلامت روان دانش آموز به عنوان شرط بنیادین یادگیری و مشاوره مدرسه به عنوان یک تخصص راهبردی در قلب فرآیند تربیت، بازتعریف شود. سرمایه گذاری در این حوزه، نه تنها اقدامی انسان دوستانه، که ضرورتی راهبردی برای حفظ سرمایه انسانی آینده کشور محسوب می گردد.

کلیدواژه ها:

سلامت روان دانش آموزی ، مشاوران مدارس ، چالش های ساختاری ، نقش حمایتی ، همه گیری کووید-۱۹