فراتر از نمره؛ روایت هایی از یادگیری که در کارنامه دیده نمی شوند

نظام های آموزشی رسمی در دهه های اخیر، عمدتا بر سنجش کمی و نمره محور استوار بوده اند؛ رویکردی که یادگیری را به مجموعه ای از امتیازها و رتبه ها تقلیل می دهد و ابعاد پیچیده، انسانی و تدریجی رشد دانش آموز را نادیده می گیرد. این مقاله با رویکردی تحلیلی–تفسیری، ضمن نقد غلبه نمره محوری در فرآیند ارزشیابی آموزشی، به بازخوانی مفهوم «یادگیری های نادیده مانده» می پردازد؛ یادگیری هایی که در قالب عدد و کارنامه رسمی قابل ثبت نیستند، اما نقش بنیادینی در شکل گیری شخصیت، تفکر و هویت یادگیرنده دارند. مهارت هایی چون خودآگاهی، مسئولیت پذیری، توانایی تفکر انتقادی، مهارت های ارتباطی، تاب آوری در برابر شکست و معناپردازی از تجربه های زیسته، از جمله این یادگیری ها به شمار می روند.در این مقاله تلاش شده است با اتکا بر مبانی روان شناسی یادگیری، نظریه های یادگیری معنادار و رویکردهای نوین ارزشیابی کیفی، نشان داده شود که تمرکز افراطی بر نمره نه تنها تصویر ناقصی از یادگیری ارائه می دهد، بلکه در مواردی مانع شکل گیری یادگیری عمیق و انگیزش درونی دانش آموزان می شود. مقاله همچنین بر جایگاه «روایت» به عنوان ابزاری جایگزین یا مکمل نمره در ارزشیابی آموزشی تاکید دارد و نقش معلم را به مثابه راوی یادگیری برجسته می سازد؛ معلمی که قادر است فرایند رشد دانش آموز را در بستر تجربه، زمان و تعامل اجتماعی مشاهده و توصیف کند. در پایان، پیشنهادهایی عملی برای توجه به روایت های یادگیری در کلاس درس و بازتعریف مفهوم کارنامه ارائه می شود.

کلیدواژه ها:

یادگیری معنادار ، نمره محوری ، ارزشیابی کیفی ، روایت یادگیری ، کارنامه توصیفی ، معلم پژوهنده ، آموزش انسان محور