بررسی فرونشست زمین در دشت ابرکوه با تحلیل DInSAR داده های Sentinel‑۱

پدیده فرونشست زمین به عنوان یکی از مخرب ترین مخاطرات ژئومورفولوژیکی، طی سال های اخیر در بسیاری از دشت های ایران و به ویژه در دشت ابرکوه با شدت قابل توجهی رخ داده است. در این پژوهش، برای پایش و تحلیل الگوی مکانی و تحول زمانی فرونشست، از داده های راداری Sentinel‑۱ (S۱A و S۱B) در قالب تصاویر SLC و با روش تداخل سنجی تفاضلی راداری (DInSAR) مبتنی بر زوج تصاویر طی بازه ژوئن ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۵ استفاده شد. داده ها پس از پیش پردازش، هم مرجع سازی و تولید اینترفروگرام ها، با فیلتر Goldstein پالایش و با استفاده از مدل ارتفاعی SRTM‑۳۰m اثر توپوگرافی حذف گردید. بازگشایی فاز با الگوریتم Minimum Cost Flow و استخراج جابه جایی در راستای خط دید سنجنده، امکان تهیه نقشه های سالانه فرونشست را فراهم کرد. یافته ها نشان داد که کانون اصلی نشست در تمام سال ها در بخش های جنوبی و جنوب شرقی دشت ثابت بوده و مناطقی مانند شهر ابرکوه، فیض آباد، مهردشت و پیرامون روستاهای تیزوک، هارونی، اسفندآباد و اسدآباد بیشترین جابه جایی منفی ارتفاعی را تجربه کرده اند. تحلیل روند زمانی بیانگر آن است که با وجود کاهش نسبی نرخ فرونشست در بازه های میانی، مقدار آن در سال پایانی به سطح بالایی بازگشته است. این مطالعه که به عنوان اولین بررسی چهار ساله با تمرکز بر دشت ابرکوه و به کارگیری تحلیل های سالانه با دقت میلی متری انجام شده، ضمن تایید پایداری مکانی کانون های فرونشست، اهمیت استفاده از تحلیل چندساله DInSAR در رصد مناطق مستعد تغییرشکل و اتخاذ راهکارهای مدیریت منابع آب را برجسته می کند.

کلیدواژه ها:

فرونشست زمین ، دشت ابرکوه ، تداخل سنجی راداری ، Sentinel-۱ ، DInSAR