بهبود رفتار دانش آموزان ابتدایی در زمینه ی بی نظمی و دیر آمدن با رویکرد ارتقای انضباط فردی و مسئولیت پذیری

انضباط، نظم رفتاری و حضور به موقع دانش آموزان از پایه های اساسی موفقیت آموزشی و تربیتی در مدرسه محسوب می شود. در دوره ابتدایی، که اساس شکل گیری شخصیت اجتماعی و تحصیلی کودکان است، آموزش نظم و وقت شناسی اهمیت ویژه ای دارد. این پژوهش با رویکرد اقدام پژوهی و با هدف کاهش بی نظمی و دیر آمدن دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی انجام شد. در مرحله شناسایی، با استفاده از مشاهده، مصاحبه با والدین و بررسی سوابق حضور و غیاب مشخص شد که بی نظمی و تاخیر در میان گروهی از دانش آموزان رایج است. تحلیل داده ها نشان داد عواملی چون نداشتن برنامه صبحگاهی، تاخیر والدین در رساندن فرزندان، ضعف انگیزه درونی و احساس تعلق پایین به مدرسه از دلایل اصلی این مسئله اند. بر این اساس، برنامه ای اصلاحی در سه محور «تشویق رفتار مطلوب»، «واگذاری مسئولیت های کلاسی» و «همکاری والدین» طراحی و اجرا شد. اقداماتی مانند معرفی دانش آموزان منظم به عنوان یادآور وقت، گفت وگوهای صبحگاهی درباره اهمیت نظم، ایجاد جدول تشویقی هفتگی و ارائه پاداش های آموزشی در کنار تحسین کلامی به کار گرفته شد. همچنین، جلسات آموزشی کوتاهی برای والدین برگزار شد تا نقش آنان در الگوسازی نظم مورد تاکید قرار گیرد. پس از سه ماه، میزان دیر آمدن دانش آموزان به طور میانگین ۶۵ درصد کاهش یافت و رفتارهای بی نظم مانند قطع سخن معلم یا بی توجهی به قوانین کلاس به طور محسوسی کمتر شد. مصاحبه های پایانی نشان داد درک دانش آموزان از مفهوم نظم و ارزش وقت افزایش یافته و روحیه همکاری و احساس تعلق در کلاس تقویت شده است. نتایج با نظریه های یادگیری اجتماعی بندورا و رفتارگرایی اسکینر هم خوانی دارد و نشان می دهد تقویت مثبت و الگوی رفتاری معلم نقشی موثر در درونی سازی ارزش نظم دارند. در مجموع، اقدام پژوهی ابزاری کارآمد برای اصلاح رفتارهای دانش آموزان و ارتقای جو آموزشی مدرسه است.

کلیدواژه ها:

اقدام پژوهی ، انضباط فردی ، بی نظمی ، دیر آمدن ، مسئولیت پذیری ، ابتدایی