حق دسترسی به اطلاعات در حقوق عمومی ایران و تعارض آن با امنیت ملی (مطالعه تعادل میان شفافیت حکمرانی و حفاظت از منافع ملی)

حق دسترسی به اطلاعات به عنوان یکی از اصول بنیادین حقوق عمومی و حقوق بشر، نقش مهمی در تضمین شفافیت، پاسخگویی و مشارکت مردم در فرایندهای حکمرانی دارد. با این حال، این حق در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، با محدودیت هایی مواجه است که اغلب به بهانه حفاظت از امنیت ملی اعمال می شود. این مقاله با هدف تحلیل تعارض میان حق دسترسی به اطلاعات و امنیت ملی در حقوق عمومی ایران، و مطالعه تعادل میان شفافیت حکمرانی و حفاظت از منافع ملی نگارش شده است. در بخش اول، وضعیت فعلی حق دسترسی به اطلاعات در ایران بررسی شده و نشان داده شده است که ابهام در تعریف امنیت ملی و فقدان معیارهای مشخص، موجب شده است محدودیت ها به طور گسترده و گاه سلیقه ای اعمال شوند. بخش دوم به تحلیل معیارها و مصادیق امنیت ملی پرداخته و چالش های ناشی از تعریف گسترده این مفهوم مورد توجه قرار گرفته است. سپس، تعارض ها و تناقض های حقوقی و عملی بین دو حق بررسی شده و نقش قضاوت قضایی و نهادهای نظارتی در حل این تعارض تحلیل شده است. علاوه بر این، تجربه های بین المللی موفق در ایجاد تعادل میان شفافیت و امنیت ملی معرفی شده و درس های قابل استفاده برای بهبود وضعیت ایران استخراج شده اند. نتایج نشان می دهد که تدوین معیارهای دقیق حقوقی، تقویت نهادهای مستقل نظارتی و قضایی، بهره گیری از فناوری های نوین و ترویج فرهنگ شفافیت از مهم ترین راهکارهای مدیریت تعارض محسوب می شوند. این مطالعه بر ضرورت اصلاحات قانونی و نهادی در ایران تاکید دارد تا ضمن حفظ امنیت ملی، حق دسترسی به اطلاعات به عنوان رکن اساسی حقوق عمومی تضمین شود.

کلیدواژه ها:

حق دسترسی به اطلاعات ، امنیت ملی ، شفافیت حکمرانی ، حقوق عمومی ایران ، تعارض حقوقی