نقش فناوری های کمکی در ارتقای استقلال تحصیلی دانش آموزان با آسیب بینایی

دانش آموزان با آسیب بینایی در محیط های آموزشی با مجموعه ای از چالش های بنیادین روبه رو هستند که مهم ترین آنها ناتوانی در دسترسی مستقل به منابع دیداری، انجام تکالیف نوشتاری و مشارکت فعال در فرایند یاددهی–یادگیری است. این محدودیت ها، در صورت نبود حمایت های ساختاری، به وابستگی تحصیلی، کاهش اعتمادبه نفس، افت مشارکت کلاسی و محدود شدن فرصت های آموزشی می انجامد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی–تحلیلی به بررسی این مسئله می پردازد که فناوری های کمکی چگونه می توانند مسیر یادگیری را برای دانش آموزان نابینا و کم بینا از وابستگی به سوی استقلال تحصیلی هدایت کنند. فناوری های کمکی شامل طیفی گسترده از ابزارهای سنتی تا پیشرفته مانند صفحه خوان های هوشمند، کتاب های صوتی استاندارد، ماشین های بریل الکترونیک، برنامه های OCR مبتنی بر هوش مصنوعی، سامانه های بزرگ نمایی دیجیتال، و ابزارهای ناوبری آموزشی هستند که هرکدام برای رفع بخشی از موانع یادگیری طراحی شده اند. مرور شواهد پژوهشی و تجربیات معلمان مدارس فراگیر نشان می دهد که ادغام این فناوری ها در برنامه آموزشی باعث افزایش چشمگیر دسترسی به محتوا (حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد)، افزایش توانایی انجام مستقل تکالیف (تا بیش از ۵۵ درصد)، و مشارکت فعال تر در تعاملات کلاسی می شود. همچنین، فناوری های کمکی با کاهش نیاز به همراهی مداوم بزرگسالان و تقویت حس عاملیت و توانایی، بر انگیزش، خودکارآمدی و تصویر ذهنی دانش آموز از توانایی های تحصیلی خود اثر مثبت بر جای می گذارند. یافته ها نشان می دهد که کارآمدی این فناوری ها تنها در گرو ابزار نیست و به عواملی مانند آموزش تخصصی معلمان، دسترسی مالی مدارس، آگاهی والدین، و یکپارچه سازی فناوری با برنامه فردی آموزشی دانش آموزان (IEP) بستگی دارد. در پایان، مطالعه پیشنهاد می کند که برای ارتقای واقعی استقلال تحصیلی، سیاست گذاران آموزشی باید فناوری های کمکی را نه به عنوان ابزارهای جانبی، بلکه به عنوان جزء ضروری در نظام آموزش فراگیر در نظر بگیرند.

کلیدواژه ها:

فناوری های کمکی ، آسیب بینایی ، استقلال تحصیلی ، آموزش فراگیر ، صفحه خوان ، بریل الکترونیک ، کتاب صوتی ، OCR هوشمند