رهبری تطبیقی

در دهه های اخیر، تحولات سریع محیطی، فناوری و اجتماعی موجب شده اند که مدل های سنتی رهبری در پاسخ گویی به چالش های پیچیده ناکارآمد شوند. نظریه رهبری تطبیقی (Adaptive Leadership) که نخستین بار توسط هیفتز و لری (Heifetz & Linsky, ۲۰۰۲) مطرح شد، رهبر را نه تنها تصمیم گیر، بلکه تسهیل گر یادگیری و تغییر در سطح فردی و سازمانی معرفی می کند. این مقاله با هدف مرور تحلیلی چارچوب نظری و شواهد تجربی رهبری تطبیقی تدوین شده است تا مشخص شود چگونه این الگو می تواند پاسخگوی نیازهای رهبری در سازمان های در حال گذار، به ویژه در آموزش، سلامت و نظام های دولتی باشد. روش پژوهش از نوع مروری تحلیلی است که با بررسی مستندات نظری، یافته های پژوهش های بین سال های ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۲ در منابع داخلی و خارجی صورت گرفته است. داده ها شامل کتب، مقالات مروری، و مطالعات موردی معتبر در حوزه مدیریت آموزشی، رهبری تحول گرا و نظریه تطبیقی می باشند. یافته ها نشان می دهد که رهبری تطبیقی به رهبران می آموزد تا تغییرات غیر فنی و پیچیده را از طریق ایجاد ظرفیت یادگیری جمعی مدیریت کنند؛ در واقع، رهبری تطبیقی تاکید دارد که «رهبری یعنی بسیج مردم برای مواجهه با چالش ها و انطباق با واقعیت جدید» (حکیمی، ۱۴۰۰). تحلیل ها حاکی از آن است که سازمان هایی که فرهنگ اعتماد، انعطاف و گفت وگو را تقویت می کنند، بیشترین بهره وری را از این نوع رهبری دارند. در نتیجه گیری، تاکید می شود که در عصر عدم قطعیت، رهبری تطبیقی موثرترین رویکرد برای مدیریت انسان محور تغییر است، زیرا میان بعد عقلانی تصمیم گیری و بعد عاطفی پیروی، تعادل برقرار می کند. بدین ترتیب، رهبران تطبیقی با اتکا به خودآگاهی، دریافت بازخورد و تفکر سیستمی، به جای کنترل مستقیم، تغییر پایدار را تسهیل می نمایند (افشانی، ۱۳۹۹).

کلیدواژه ها:

رهبری تطبیقی ، مدیریت تغییر ، تفکر سیستمی ، تحول سازمانی ، انعطاف رفتاری