بررسی میزان برخورداری برنامه های درسی از مولفه های یادگیری عمیق

یادگیری عمیق به عنوان یکی از رویکردهای بنیادین در آموزش وپرورش معاصر، فراتر از حفظ کردن اطلاعات و بازتولید محتوا حرکت می کند و بر درک مفهومی، تفکر انتقادی، انتقال یادگیری، حل مسئله و توانایی به کارگیری آموخته ها در موقعیت های جدید تاکید دارد. از این رو، بررسی میزان انطباق یا برخورداری برنامه های درسی از مولفه های یادگیری عمیق، اهمیت فراوانی برای سیاست گذاران، طراحان برنامه درسی، معلمان و پژوهشگران دارد. این مقاله مروری با هدف تحلیل و جمع بندی پژوهش های داخلی و خارجی انجام شده است تا نشان دهد برنامه های درسی رسمی تا چه اندازه ظرفیت لازم برای پرورش یادگیری عمیق را دارند و چه فاصله ای میان اهداف اسناد تحولی و واقعیت های آموزشی وجود دارد. مرور ادبیات نشان می دهد که برنامه های درسی در بسیاری از نظام های آموزشی، هنوز بیش از حد بر انتقال محتوا، تراکم مطالب، ارزشیابی های حافظه محور و ساختارهای یک سویه تمرکز دارند؛ درحالی که مولفه های یادگیری عمیق نیازمند فرصت های مشارکتی، تجربه محور، پژوهش محور و مبتنی بر تفکر سطح بالا هستند. در برنامه های درسی ایران نیز با وجود تاکیدات سند تحول بنیادین بر تربیت متعادل، تفکر انتقادی، مهارت های زندگی و شایستگی محوری، شواهد پژوهشی نشان می دهد که شکاف قابل توجهی میان اهداف نظری و اجرا وجود دارد. کمبود فعالیت های مسئله محور، فرصت های یادگیری فعال، ارتباط میان رشته ای، پروژه های تحقیقاتی دانش آموز محور و روش های ارزشیابی کیفی، از مهم ترین چالش های مشاهده شده است. نتایج این مرور نشان می دهد که برنامه درسی برای تحقق یادگیری عمیق نیازمند بازنگری جدی در محتوا، سازمان دهی آموزشی، روش های تدریس، شیوه های ارزشیابی و نقش معلم است. در پایان مقاله، پیشنهادهایی برای تقویت عناصر برنامه درسی بر اساس رویکرد یادگیری عمیق ارائه می شود که می تواند برای طراحان برنامه درسی، معلمان، مدیران و پژوهشگران قابل استفاده باشد.

کلیدواژه ها:

یادگیری عمیق ، برنامه درسی ، تفکر انتقادی ، یادگیری فعال ، مهارت های سطح بالا ، ارزیابی کیفی