بررسی جامع معماری دوره تیموری با نگاهی به مسجد گوهرشاد

معماری دوره تیموری یکی از درخشان ترین مراحل شکل گیری هویت فضایی و هنری ایران است؛ دوره ای که در آن، تجربه های سازه ای و زیبایی شناختی به اوجی تازه رسید و مجموعه ای از اصول فضاسازی، هندسه پردازی، رنگ گزینی و معنابخشی معماری تثبیت شد. در این میان، مسجد گوهرشاد به عنوان یکی از برجسته ترین بناهای این دوره، جایگاهی ویژه دارد و بسیاری از دستاوردهای معماری تیموری را در قالب یک اثر منسجم و باشکوه در خود جمع کرده است. هدف این پژوهش، بررسی جامع ویژگی های تاریخی، فرهنگی، سازه ای و هنری معماری تیموری با تمرکز بر مسجد گوهرشاد است تا بتوان تصویری دقیق از نقش این مسجد در شکل گیری و تداوم سبک تیموری به دست آورد. تحلیل های ارائه شده نشان می دهد که ساختار چهارایوانی بازآفرینی شده، گنبد دوپوسته، کتیبه های خوشنویسی شده، کاشی کاری های معرق چندلایه و سامان دهی منظم صحن از مهم ترین مولفه هایی هستند که در گوهرشاد به اوج رسیده اند. همچنین لایه های مختلف این معماری بیانگر تلاش تیموریان برای پیوند دادن عقل مهندسی با زیبایی هنری و معنویت فضایی است؛ پیوندی که بعدها در دوره های صفوی و قاجار نیز ادامه یافت و اثرگذاری بلندمدتی بر سنت مسجدسازی ایران بر جای گذاشت. این پژوهش نشان می دهد که مسجد گوهرشاد الگویی بنیادین در تحول معماری مذهبی ایران محسوب می شود.

کلیدواژه ها:

معماری تیموری ، مسجد گوهرشاد ، کاشی کاری معرق ، چهارایوانی و گنبد دوپوسته