بررسی کارایی سیستم های مدیریت زیرساخت های عمرانی در شهرداری اراک با رویکرد یکپارچه سازی GIS و BIM: چالش ها، فرصت ها و راهکارهای توسعه پایدار

در دهه های اخیر، شهرهای ایران با توجه به رشد سریع جمعیت، توسعه نامتعادل فضایی و فشارهای اقتصادی و زیست محیطی، با چالش های عمیقی در حوزه مدیریت و نگهداری زیرساخت های عمرانی مواجه شده اند. شهر اراک، به عنوان یکی از مهم ترین مراکز اقتصادی و اداری منطقه غرب کشور، با جمعیتی نزدیک به ۶۰۰ هزار نفر، از سال های اخیر شاهد اجرای پروژه های عمرانی متعددی در حوزه های معابر، آبرسانی، فاضلاب، پارک ها و فضاهای عمومی بوده است. با این حال، گزارش های داخلی، شکایات شهروندی و مطالعات میدانی نشان می دهند که بسیاری از این پروژه ها با تاخیرهای طولانی، هزینه های غیرمنتظره، کیفیت پایین اجرا و ضعف در نظارت و پیگیری مواجه بوده اند. علت اصلی این مشکلات، عدم وجود سیستم های اطلاعاتی یکپارچه، تفکیک داده های فنی در بخش های مختلف شهرداری، و تکیه بر روش های سنتی و دستی مدیریت پروژه هاست.این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی فعلی سیستم های مدیریت زیرساخت های عمرانی در شهرداری اراک و ارائه چارچوبی نوین برای بهبود آن ها از طریق یکپارچه سازی فناوری های پیشرفته سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) انجام شده است. روش تحقیق ترکیبی (کیفی-کمی) بوده و داده های اولیه از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با ۱۲ کارشناس متخصص بخش عمران، فناوری اطلاعات و مالی، مشاهده میدانی مستقیم در ۱۲ پروژه نمونه، و تحلیل اسناد داخلی و گزارش های عملیاتی شهرداری جمع آوری شده اند. همچنین، سه پروژه کلیدی — بازسازی خیابان شهدا، توسعه پارک یاس و نوسازی خط آبرسانی منطقه ۷ — به صورت شبیه سازی شده با استفاده از نرم افزارهای ArcGIS Pro و Autodesk Revit مدل سازی شدند تا کارایی و تاثیر یکپارچه سازی این دو سیستم در شرایط واقعی اراک ارزیابی گردد.یافته های تحقیق نشان می دهد که تفکیک ساختاری داده ها، عدم همگام سازی بین واحدهای فنی و اداری، و فقدان استانداردهای مشترک اطلاعاتی، منجر به از دست رفتن حدود ۲۳٪ از زمان برنامه ریزی شده در پروژه ها، افزایش هزینه های نگهداری و کاهش رضایت شهروندان شده است. با این حال، پیاده سازی یکپارچه سازی GIS-BIM در مدل های شبیه سازی شده، منجر به کاهش ۴۰٪ زمان پاسخگویی به شکایات شهروندی، افزایش ۳۵٪ دقت نقشه های اجرایی، و امکان ردیابی لحظه ای هزینه ها و پیشرفت کار شده است. این امر نه تنها بهبود عملیاتی را فراهم می کند، بلکه شفافیت مالی، مسئولیت پذیری و اعتماد عمومی را نیز تقویت می کند. در نهایت، این مطالعه پیشنهاد می کند که شهرداری اراک با ایجاد یک مرکز دیجیتال یکپارچه مدیریت زیرساخت ها، آموزش تخصصی کارکنان، و تلفیق این سیستم با فناوری های نوین مانند هوش مصنوعی و بلاکچین، به سمت یک شهر هوشمند و پایدار حرکت کند.

کلیدواژه ها:

مدیریت زیرساخت های عمرانی ، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ، مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) ، یکپارچه سازی فناوری ، شهرداری اراک ، شفافیت اطلاعاتی ، مدیریت پایدار شهری ، تبدیل دیجیتال شهری