پویایی فقه سیاسی شیعه از دیدگاه حقوق سیاسی

هدف پژوهش حاضر بررسی و تبیین سیر تطور و پویایی سنت فقهی شیعه از منظر حقوق سیاسی است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده با بهره گیری از دیدگاه السدیر مکاینتایر در مورد مراحل تحول سنتهای فکری، سه مرحله از تحول سنت فقهی شیعه را در ارتباط با مساله حقوق سیاسی مردم می توان از یکدیگر تفکیک نمود: در فقه سلطانی بیشتر نظریات بر والیت مجتهدان یا اقتدار شاهان عادل تاکید داشته و حقوق سیاسی مردم چندان مورد توجه نبوده است با بروز بحران در نظام سلطنت و وقوع جنبش مشروطه خواهی، پشتوانه های تئوریک آن نیز نیازمند بازسازی معرفتی بود و به همین جهت فقه مشروطه به منظور برون رفت از این بحران معرفتی در کنار اقتدار شاهان و والیت شرعی، مجتهدان بر حقوق سیاسی مردم و مشارکت آنان در قدرت تاکید می نمود. سومین تحول در فقه سیاسی شیعه مربوط به نظریه های معاصر است که با نفی مشروعیت نظامهای سلطنتی بر عنصر «مردم» و حقوق و آزادیهای سیاسی آنان تاکید دارد. بنابراین، نتایج تحقیق نشان می دهد که سنت-فقهی سیاسی شیعه در مساله حقوق سیاسی، مردم از اقتدارگرایی به مردم گرایی دچار تحول و دگرگونی شده است.

کلیدواژه ها:

فقه شیعه ، فقه سیاسی ، حقوق سیاسی ، فقه مشروطه ، مردم سالاری