هوش مصنوعی و اخلاق آموزشی: چالش ها و فرصت ها در آموزش عالی

گسترش هوش مصنوعی در نظام های آموزشی، به ویژه در آموزش عالی، موجب شکل گیری فرصت ها و چالش های گسترده ای شده است که بررسی اخلاقی آن را ضروری می سازد. ورود ابزارهای هوشمند به محیط های دانشگاهی، ظرفیت هایی همچون شخصی سازی مسیر یادگیری، تحلیل داده محور عملکرد دانشجویان، ارتقای کیفیت تدریس، بهینه سازی ارزشیابی، و گسترش دسترسی آموزشی را فراهم کرده است. بااین حال، این تحولات پیامدهای اخلاقی پیچیده ای نیز به همراه دارند که بی توجهی به آنها می تواند اعتبار علمی، عدالت آموزشی، و حقوق یادگیرندگان را تهدید کند. از جمله چالش های اخلاقی مهم می توان به نقض حریم خصوصی داده های آموزشی، سوگیری الگوریتمی، وابستگی بیش از حد به سیستم های هوشمند، تضعیف تفکر انتقادی، بی عدالتی دیجیتال و نابرابری در بهره مندی از فناوری اشاره کرد. همچنین استفاده دانشجویان از ابزارهای هوش مصنوعی در فعالیت های علمی مانند تولید متن، حل مسئله و پژوهش، مسائل جدیدی چون سرقت علمی هوش مصنوعی، کاهش اصالت آثار علمی، و دشواری تشخیص تخلفات آموزشی را برجسته ساخته است. این مقاله به صورت مروری و با رویکرد تحلیل نظام مند، یافته های پژوهش های داخلی و خارجی مرتبط بااخلاق هوش مصنوعی در آموزش عالی را بررسی می کند و تلاش دارد تصویری جامع از شکاف ها، ظرفیت ها و الزامات اخلاقی کاربرد فناوری های هوشمند در دانشگاه ها ارائه دهد. نتایج نشان می دهد که برای بهره گیری مسئولانه از هوش مصنوعی در آموزش عالی، تدوین چارچوب های اخلاقی بومی، افزایش سواد هوش مصنوعی اساتید و دانشجویان، ایجاد مقررات شفاف در خصوص مالکیت فکری، حفاظت از داده ها، ابزارهای تشخیص اصالت، و نظارت مستمر بر عملکرد الگوریتم ها ضروری است. در نهایت، مقاله تاکید می کند که آینده آموزش عالی وابسته به ترکیب هوشمندانه فناوری و اخلاق است، به گونه ای که نوآوری فنی در کنار ارزش های انسانی، عدالت آموزشی و مسئولیت پذیری علمی حفظ شود.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، اخلاق آموزشی ، آموزش عالی ، سوگیری الگوریتمی ، عدالت آموزشی ، داده کاوی آموزشی