طراحی سیستم های زهکشی شهری مقاوم در برابر سیلاب های ناگهانی (با رویکرد Low-Impact Development)

سیلاب های شهری به ویژه در کلانشهرهایی مانند تهران که با توسعه شتابان و تغییرات اقلیمی مواجه هستند، به یکی از چالش های اساسی تبدیل شده اند. سیستم های زهکشی سنتی غالبا فاقد ظرفیت لازم برای مدیریت رواناب های ناگهانی بوده و منجر به خسارات گسترده می شوند. در این پژوهش، با به کارگیری رویکرد توسعه کم اثر (Low-Impact Development) به طراحی و ارزیابی سیستم زهکشی مقاوم در برابر سیلاب در حوضه آبریز کن پرداخته شده است. برای دستیابی به این هدف، ابتدا داده های هیدرولوژیکی، توپوگرافی و کاربری اراضی منطقه جمع آوری گردید. سپس با استفاده از نرم افزار SWMM، مدل هیدرولوژیکی-هیدرولیکی حوضه شبیه سازی شد و عملکرد شبکه زهکشی موجود تحت بارش های با دوره بازگشت مختلف مورد تحلیل قرار گرفت. در مرحله بعد،سناریوهای LID شامل ایجاد باغ های بارانی، سطوح نفوذپذیر، حوضچه های ذخیره و بام های سبز به مدل اضافه و تاثیر آن ها بر کاهش دبی اوج سیلاب، تاخیر در زمان تمرکز و افزایش نفوذ ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که اجرای ترکیبی از راهکارهای LID می تواند دبی اوج سیلاب را در بارش با دوره بازگشت ۵۰ ساله تا ۳۵ درصد کاهش داده و زمان تمرکز را تا ۲۰ درصد افزایش دهد. همچنین این راهکارها ضمن کاهش فشار بر شبکه های زیرساختی، به بهبود کیفیت رواناب و افزایش تاب آوری شهری کمک شایانی می کنند. با توجه به شرایط اقلیمی نیمه خشک ایران، بومی سازی این راهکارها با تاکید بر استفاده از ظرفیت نفوذپذیری خاک و طراحی مبتنی بر طبیعت، به عنوان گزینه پایدار در مدیریت سیلاب شهری پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

توسعه کم اثر (LID) ، سیلاب شهری ، زهکشی پایدار ، شبیه سازی SWMM ، تاب آوری شهری ، حوضه آبریز کن ، مدیریت رواناب