واکاوی وحدت و همگرایی انسانی در قرآن و حدیث

موضوع «وحدت و همگرایی انسانی» در قرآن و حدیث، از مهم ترین آموزه های وحیانی و اخلاقی اسلام است که مبنای هویت جمعی و بنیان جامعه دینی و انسانی را شکل می دهد. قرآن کریم با نفی هرگونه امتیاز قومی، نژادی و زبانی، انسان ها را دارای منشا خلقت مشترک و برخوردار از کرامت ذاتی معرفی می کند؛ چنان که در آیات سوره حجرات و اسراء تاکید می شود که همه انسان ها اعضای یک خانواده بزرگ هستند و ملاک برتری، فقط تقوا و پرهیزگاری است. مفسرانی مانند مکارم شیرازی، طباطبایی، قرشی و جوادی آملی، با تفسیر این آیات، وحدت را عامل تحقق عدالت اجتماعی، همدلی و امنیت معرفی می کنند. روایات نبوی و علوی نیز هر گونه مرزبندی میان انسان ها را نفی و معیار تعلی برای برتری را تنها تقوا و انسانیت می دانند. نهج البلاغه و کافی، رویکردی جهان شمول در برخورد با انسان ها حتی با تفاوت های دینی و قومی دارند. از نظر لغوی نیز، واژگان «وحدت» و «همگرایی»، دلالت بر اتحاد ذاتی و هدفمندی مشترک دارند. بر این مبنا، وحدت و همگرایی انسانی نه تنها راهکار بنیادین رفع نزاع اجتماعی و سیاسی است، بلکه پیش شرط گسترش علم، فرهنگ و حرکت تمدنی نیز محسوب می شود. پژوهش حاضر با تکیه بر تفاسیر و منابع معتبر و برجسته (مانند المیزان، نمونه، بحار الانوار، نور، تفسیر جامع، کافی و الخصال)، به واکاوی جامع مبانی، مولفه ها و آثار وحدت انسانی در متون دینی می پردازد و راهبردهای کاربردی آن را برای جامعه معاصر ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

وحدت انسانی ، همگرایی ، کرامت انسان ، قرآن ، حدیث