تاثیر استفاده از واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) بر یادگیری دانش آموزان ابتدایی

گسترش روزافزون فناوری های نوین آموزشی، زمینه تحول بنیادین در نظام های یادگیری را فراهم کرده است و به ویژه در دوره ابتدایی که زیربنای رشد شناختی و عاطفی کودکان محسوب می شود، نقش تعیین کننده ای دارد. واقعیت افزوده و واقعیت مجازی به عنوان دو فناوری تعاملی و چندحسی، امکان شبیه سازی موقعیت های واقعی و خلق محیط های یادگیری غنی و جذاب را ایجاد می کنند. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با هدف واکاوی تاثیر استفاده از این فناوری ها بر کیفیت یادگیری دانش آموزان ابتدایی طراحی و اجرا شد. جامعه پژوهش شامل معلمان، دانش آموزان و والدین پنج مدرسه ابتدایی دولتی و غیرانتفاعی در چند استان کشور بود که تجربه تدریس یا یادگیری با ابزارهای مبتنی بر واقعیت افزوده یا واقعیت مجازی را داشتند. نمونه گیری به صورت هدفمند و بر پایه معیار حداکثر تنوع انجام شد تا دیدگاه های گوناگون در فرایند پژوهش لحاظ گردد.داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته، مشاهده میدانی کلاس های هوشمند، و تحلیل یادداشت های میدانی گردآوری شد. پس از ثبت و پیاده سازی داده ها، تحلیل مضمون با بهره گیری از مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت و مضامین اصلی استخراج شد. یافته ها نشان داد که فناوری های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی با ایجاد محیطی چندحسی، برانگیزاننده و تعاملی، سبب درگیری عمیق تر یادگیرندگان در فرآیند آموزش می شود. دانش آموزان ضمن اشاره به جذابیت و سرگرم کننده بودن این محیط ها، از افزایش علاقه به مطالعه، درک بهتر مفاهیم دشوار، و ارتقای مهارت های حل مسئله سخن گفتند. معلمان نیز تاکید داشتند که استفاده از این فناوری ها موجب ارتقای کیفیت تدریس، افزایش انگیزش تحصیلی و تقویت مهارت های کار گروهی در کلاس می شود. افزون بر این، والدین به اثرات مثبت این تجربه بر خلاقیت و اعتمادبه نفس فرزندان خود اشاره کردند.با وجود مزایای فراوان، نتایج نشان داد موانعی همچون هزینه بالای تجهیزات، کمبود زیرساخت های فناوری در مدارس، نیاز به آموزش تخصصی معلمان و نبود برنامه درسی یکپارچه برای به کارگیری این ابزارها، روند گسترش آن را با چالش روبه رو کرده است. در جمع بندی، پژوهش حاضر بیان می کند که تلفیق واقعیت افزوده و واقعیت مجازی با برنامه های درسی می تواند به بهبود یادگیری مفهومی، تقویت حافظه بلندمدت، و ایجاد نگرش مثبت نسبت به آموزش رسمی بینجامد؛ مشروط بر آنکه سیاست گذاران آموزشی با برنامه ریزی دقیق، تامین بودجه مناسب و طراحی دوره های توانمندسازی معلمان، زیرساخت های لازم را فراهم آورند. نتایج این مطالعه می تواند راهنمای عملی برای مدیران مدارس، برنامه ریزان درسی و پژوهشگران حوزه فناوری آموزشی باشد تا گامی موثر در جهت ارتقای کیفیت یادگیری در مقطع ابتدایی بردارند.

کلیدواژه ها:

واقعیت افزوده ، واقعیت مجازی ، یادگیری تعاملی ، دانش آموزان ابتدایی ، فناوری آموزشی