آموزش زیست شناسی با رویکرد «چالش های بقا» شبیه سازی اکوسیستم برای درک زنجیره غذایی

آموزش زیست شناسی همواره یکی از محورهای اساسی در تربیت علمی و فرهنگی دانش آموزان بوده است. پیچیدگی های مفاهیم اکوسیستم، زنجیره غذایی و تعاملات میان موجودات زنده، یادگیری این حوزه را برای دانش آموزان دشوار کرده است. در سال های اخیر، روش های سنتی آموزش که عمدتا بر ارائه مطالب به صورت متنی و حفظی متکی هستند، به دلیل محدودیت در ایجاد تجربه عملی و درک عمیق از مفاهیم، نقد شده اند. یکی از رویکردهای نوین در آموزش فعال و تجربه محور، استفاده از شبیه سازی های اکوسیستم با محوریت «چالش های بقا» است. این رویکرد به دانش آموزان امکان می دهد تا با درگیر شدن در سناریوهای تعاملی و تصمیم گیری های مرتبط با منابع، شکار، رقابت های طبیعی و اثرات تغییرات محیطی، مفاهیم پیچیده زیست محیطی را به صورت ملموس و کاربردی درک کنند.در این پژوهش، ابتدا اهمیت آموزش زیست شناسی در مقطع متوسطه و نقش آن در توسعه مهارت های علمی، تفکر انتقادی و نگرش های محیط زیستی مورد بررسی قرار گرفت. سپس روش های مختلف شبیه سازی و یادگیری مبتنی بر تجربه با تمرکز بر چالش های بقا تحلیل شد. شبیه سازی اکوسیستم، به عنوان ابزار یادگیری فعال، قادر است روابط بین عوامل زنده و غیرزنده در یک محیط طبیعی را به صورت پویا نمایش دهد و دانش آموزان را در موقعیت هایی قرار دهد که نیازمند تصمیم گیری های واقعی و مبتنی بر داده است. این فرآیند موجب می شود دانش آموزان نه تنها مفاهیم زیست محیطی را حفظ کنند، بلکه آنها را درک کرده و توانایی تحلیل روابط علت و معلولی را در سیستم های طبیعی کسب نمایند.یافته های تحقیق نشان داد که دانش آموزانی که در محیط های شبیه سازی شده آموزش دیده اند، توانایی بالاتری در درک روابط بین موجودات زنده، انتقال انرژی در زنجیره غذایی، اثرات رقابت و شکار و همچنین تاثیر عوامل محیطی مانند منابع غذایی و تغییرات زیستگاهی دارند. علاوه بر این، استفاده از شبیه سازی های تعاملی موجب افزایش انگیزه یادگیری، مشارکت فعال دانش آموزان در فعالیت های کلاسی و توسعه مهارت های حل مسئله شده است. دانش آموزان با تجربه چنین محیط هایی، می توانند بهتر اثرات مستقیم و غیرمستقیم تغییرات محیطی و فعالیت های انسانی بر اکوسیستم ها را تحلیل و پیش بینی کنند، که این امر نقش مهمی در تربیت شهروندان آگاه و مسئول محیط زیست دارد.در نهایت، نتایج تحقیق تاکید می کند که ترکیب آموزش تجربی با شبیه سازی های تعاملی، می تواند یادگیری زیست شناسی را از حالت انتزاعی و حفظی به تجربه ای ملموس و کاربردی تبدیل کند. این روش علاوه بر افزایش درک مفاهیم اکولوژیکی، مهارت های تفکر نقادانه، تصمیم گیری مبتنی بر شواهد و توانایی پیش بینی پیامدهای تغییرات محیطی را در دانش آموزان ارتقا می دهد. پیشنهاد می شود معلمان و برنامه ریزان آموزشی با بهره گیری از ابزارهای شبیه سازی، محیط های یادگیری پویا، چالش محور و مشارکتی ایجاد کنند تا دانش آموزان بتوانند مهارت های علمی و محیط زیستی خود را به صورت عملی تجربه کنند و نگرش های مسئولانه نسبت به حفظ و حراست از محیط زیست پیدا نمایند.

کلیدواژه ها:

آموزش زیست شناسی ، شبیه سازی اکوسیستم ، زنجیره غذایی ، یادگیری تجربه محور ، چالش های بقا