نقش استفاده از فناوری های آموزشی (فیلم، انیمیشن، شبیه ساز) در یادگیری مفاهیم زیست شناسی از دیدگاه دانش آموزان

آموزش علوم زیستی به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام های آموزشی، نیازمند روش هایی نوین و کارآمد برای انتقال مفاهیم پیچیده به دانش آموزان است. یکی از مهم ترین چالش ها در تدریس زیست شناسی، انتزاعی بودن مفاهیم و دشواری درک ساختارها و فرایندهای زیستی است. فناوری های آموزشی همچون فیلم های آموزشی، انیمیشن های علمی و نرم افزارهای شبیه ساز، ابزاری مهم در جهت تسهیل یادگیری و افزایش درک مفهومی دانش آموزان به شمار می آیند. این ابزارها امکان تجسم فرآیندهای غیرقابل مشاهده مانند تقسیم سلولی، عملکرد دستگاه گردش خون یا سازوکارهای مولکولی را برای فراگیران فراهم می سازند.یافته های تجربی نشان می دهد که استفاده از فیلم و انیمیشن آموزشی علاوه بر ارتقای سطح درک مفهومی، موجب افزایش انگیزه در یادگیری و کاهش اضطراب ناشی از دشواری دروس علوم می شود. بسیاری از دانش آموزان در مواجهه با متون و تصاویر ثابت کتاب درسی قادر به درک پویایی ساختارها و فرایندها نیستند، در حالی که مشاهده شبیه سازی رایانه ای یا انیمیشن سه بعدی می تواند درک آن ها را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد. همچنین، استفاده از شبیه سازهای تعاملی نه تنها موجب مشارکت فعال تر دانش آموزان در فرآیند یادگیری می شود، بلکه امکان خطا و آزمون وخطا را نیز برای آن ها فراهم می سازد، بی آنکه هزینه یا آسیبی به همراه داشته باشد.از منظر روان شناسی تربیتی، فناوری های آموزشی با تحریک حواس چندگانه فراگیران و ایجاد تجربه های یادگیری عمیق، موجب تثبیت مطالب و کاهش فراموشی می شوند. یادگیری از طریق ترکیب تصویر، صدا و تعامل، به مراتب پایدارتر از روش های سنتی مبتنی بر متن و گفتار معلم است. به بیان دیگر، فناوری های چندرسانه ای امکان انتقال اطلاعات به حافظه بلندمدت را تقویت کرده و موجب افزایش توانایی دانش آموزان در حل مسائل و به کارگیری آموخته ها در موقعیت های جدید می شوند.با وجود مزایای قابل توجه، برخی چالش ها نیز در استفاده از این فناوری ها وجود دارد. از جمله می توان به وابستگی بیش ازحد دانش آموزان به ابزارهای دیجیتال، کاهش توانایی تفکر انتقادی در صورت استفاده نادرست، و همچنین محدودیت های زیرساختی مدارس در تامین تجهیزات اشاره کرد. علاوه بر این، موفقیت در بهره گیری از فیلم، انیمیشن و شبیه ساز وابسته به مهارت و آگاهی معلمان در انتخاب و استفاده بهینه از این ابزارها است.تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش و تاثیر فناوری های آموزشی (فیلم، انیمیشن و شبیه ساز) در یادگیری مفاهیم زیست شناسی از دیدگاه دانش آموزان انجام شده است. در این مطالعه تلاش شد تا با تحلیل تجربیات و نگرش های دانش آموزان، میزان تاثیرگذاری هر یک از ابزارهای یادشده بر انگیزه، درک مفهومی و مشارکت فعال آن ها مشخص گردد. نتایج اولیه نشان می دهد که بیشتر دانش آموزان استفاده از انیمیشن های علمی و شبیه سازهای تعاملی را به عنوان موثرترین شیوه در درک مفاهیم پیچیده زیست شناسی معرفی کرده اند، در حالی که فیلم های آموزشی بیشتر به عنوان منبع تکمیلی و انگیزشی ارزیابی شده اند.این پژوهش از حیث کاربردی بودن یافته ها می تواند به سیاست گذاران آموزشی، معلمان و تولیدکنندگان محتوای آموزشی کمک کند تا با بهره گیری بهینه از فناوری های نوین، کیفیت یاددهی–یادگیری در حوزه زیست شناسی را ارتقا دهند. در نهایت، استفاده هدفمند و آگاهانه از فیلم، انیمیشن و شبیه ساز، نه تنها موجب تسهیل انتقال مفاهیم علمی می شود، بلکه به پرورش نسل آینده ای توانمند در حوزه تفکر علمی و حل مسئله کمک خواهد کرد.

کلیدواژه ها:

فناوری های آموزشی ، انیمیشن آموزشی ، شبیه ساز ، یادگیری مفاهیم زیست شناسی ، نگرش دانش آموزان