تحلیل و بررسی نقش جو عاطفی کلاس و شیوه بازخورد معلم در شکل گیری یا کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان

اضطراب امتحان به عنوان یک حالت هیجانی ناخوشایند شامل نگرانی، تنش و ترس از ارزیابی منفی تعریف می شود که می تواند کارکرد شناختی، تمرکز و در نهایت عملکرد تحصیلی دانش آموزان را مختل کند. در سال های اخیر، توجه به عوامل موقعیتی و محیطی موثر بر اضطراب امتحان، ازجمله کیفیت فضای روانی–عاطفی کلاس و نوع مواجهه معلم با خطا و عملکرد دانش آموزان، در ادبیات پژوهشی رو به افزایش بوده است.در این چارچوب، جو عاطفی کلاس به مجموعه ادراکات دانش آموزان از میزان صمیمیت، حمایت گری، احترام، امنیت روانی، امکان بیان نظر و خطا کردن بدون ترس از تحقیر یا تنبیه در کلاس درس اطلاق می شود. کلاس هایی که در آن ها روابط گرم، پذیرنده و غیرتهدیدآمیز برقرار است، معمولا به عنوان محیطی امن تجربه می شوند؛ محیطی که در آن دانش آموز می تواند سوال بپرسد، اشتباه کند و برای امتحان آماده شود، بدون آن که دائما نگران برچسب خوردن یا قضاوت شدید باشد. چنین فضایی با کاهش افکار منفی خودانتقادگرانه، افزایش خودکارآمدی و احساس کنترل بر عملکرد همراه است و به تبع آن، سطح اضطراب امتحان نیز کاهش می یابد. در مقابل، جو سرد، رقابتی افراطی، همراه با تمسخر، مقایسه مداوم و تمرکز صرف بر نمره، زمینه ساز تشدید ترس از شکست و افزایش نشخوار فکری درباره امتحان است.شیوه بازخورد معلم در این پژوهش به نحوه ارزیابی و واکنش او به عملکرد دانش آموزان – چه حین فرایند یادگیری و چه پس از آزمون ها – اطلاق می شود. بازخورد می تواند فرایندمحور، حمایتی و رشدگرا باشد؛ یعنی بر تلاش، راهبردهای مطالعه، نقاط قوت و مسیر بهبود تاکید کند و اشتباه را بخشی طبیعی از یادگیری بداند. این نوع بازخورد معمولا با تجربه عاطفی مثبت تر از کلاس، کاهش ترس از اشتباه، تقویت انگیزش درونی و احساس توانمندی در مواجهه با امتحان همراه است. در مقابل، بازخورد نتیجه محور، تحقیرآمیز، همراه با برچسب زنی، مقایسه تحقیرکننده با دیگران و تهدید به پیامدهای منفی، می تواند ادراک دانش آموز از امتحان را به عنوان یک موقعیت تهدیدکننده تشدید کرده و سطح اضطراب امتحان را بالا ببرد.مسئله اصلی این پژوهش آن است که تا چه حد جو عاطفی کلاس و الگوی بازخورد معلمان می توانند اضطراب امتحان را در دانش آموزان پیش بینی کنند و کدام ویژگی های این دو مولفه با کاهش یا افزایش اضطراب پیوند قوی تری دارند. بر این اساس، فرض می شود کلاس هایی که در آن ها معلم از سبک ارتباطی گرم، شنونده و احترام آمیز استفاده می کند، خطاپذیری را می پذیرد، پیشرفت فردی را برجسته می سازد و بازخورد سازنده و تشویق کننده ارائه می دهد، میزان کمتر اضطراب امتحان و تجربه هیجان های تحصیلی مثبت تری در میان دانش آموزان گزارش می کنند. همچنین انتظار می رود که در چنین کلاس هایی، دانش آموزان نه تنها اضطراب کمتری پیش از آزمون تجربه کنند، بلکه در حین امتحان نیز تمرکز و عملکرد بهتری داشته باشند، زیرا ذهن آن ها کمتر درگیر نگرانی از قضاوت معلم و همکلاسی ها است.

کلیدواژه ها:

معلم ، دانش آموزان ، مدرسه ، اضطراب ، امتحان