سیر تحول در برنامه درسی حرفه و فن(کار و فناوری) در ایران

این پژوهش به بررسی و تحلیل سیر تحول برنامه درسی درس «حرفه و فن» و سپس «کار و فناوری» در نظام آموزشی ایران از بدو تاسیس تا دوران معاصر می پردازد. هدف اصلی، شناسایی و تبیین مولفه ها، اهداف، محتوا، روش های تدریس و ارزشیابی در این برنامه درسی در دوره های مختلف تحول بوده است. با توجه به اهمیت روزافزون آموزش های فنی و حرفه ای در آماده سازی دانش آموزان برای ورود به بازار کار و همچنین پرورش خلاقیت و مهارت های کاربردی، درک عمیق از فراز و نشیب های این برنامه درسی در ایران ضروری به نظر می رسد. روش تحقیق حاضر، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر تحلیل اسنادی و کتابخانه ای است که در آن اسناد بالادستی، کتب درسی، مقالات علمی و پژوهش های مرتبط مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که برنامه درسی کار و فناوری در ایران، مسیری تحولی را از تمرکز صرف بر آموزش مهارت های دستی و عینی در درس حرفه و فن، به سمت رویکردهای نوین تر شامل پرورش تفکر طراحی، خلاقیت، کارآفرینی، مهارت های نرم و استفاده از فناوری های نوین (مانند رباتیک، برنامه نویسی و هوش مصنوعی) طی کرده است. چالش هایی نظیر عدم تناسب کافی محتوا با نیازهای روز بازار کار، کمبود زیرساخت های آموزشی و تجهیزات کارگاهی، نیاز به توانمندسازی مستمر معلمان و همچنین ضرورت توجه بیشتر به رویکردهای فعال و یادگیردمحور، از جمله موانع پیش روی اثربخشی این برنامه درسی محسوب می شوند. در مقابل، گنجاندن مباحثی چون تفکر سیستمی، حل مسئله و کار تیمی، نشان از تلاش برای همگام سازی با استانداردهای جهانی و آماده سازی دانش آموزان برای قرن بیست و یکم دارد. این مقاله با ارائه تصویری جامع از روند تحول، زمینه های لازم برای پژوهش های آتی و ارائه پیشنهاداتی جهت بهبود کیفیت و اثربخشی برنامه درسی کار و فناوری در نظام آموزشی ایران را فراهم می آورد.

کلیدواژه ها:

کار و فناوری ، حرفه و فن ، برنامه درسی ، سیر تحول ، آموزش فنی و حرفه ای ، نظام آموزشی ایران ، مهارت آموزی ، خلاقیت ، نوآوری.