تاثیر نبود تعامل حضوری بر انگیزش تحصیلی دانش آموزان در دوران آموزش مجازی

تحول سریع به آموزش مجازی در دوران همه گیری و نیز گسترش کاربرد آموزش آنلاین، پرسش های جدیدی درباره عوامل موثر بر انگیزش تحصیلی دانش آموزان ایجاد کرده است. این پژوهش به منظور بررسی «تاثیر نبود یا کاهش تعامل حضوری» بر انگیزش تحصیلی دانش آموزان در محیط های آموزشی مجازی انجام شد. طراحی مطالعه از نوع پیوسته-ترکیبی (mixed-method) بوده و شامل یک پیمایش کمی با نمونه ۳۶۰ دانش آموز متوسطه و ۱۸ مصاحبه نیمه ساخت یافته با معلمان و دانش آموزان منتخب است. ابزارهای کمی شامل نسخه فارسی مقیاس انگیزش تحصیلی مبتنی بر مدل خود تعیین کنندگی (AMS) و پرسش نامه ادراک حضور اجتماعی/تعامل معلم-دانش آموز بود. نتایج کمی با استفاده از آمار توصیفی، آزمون t مستقل و تحلیل رگرسیونی سلسله ای تحلیل شد؛ نتایج کیفی با تحلیل مضمون پردازش شد. یافته ها نشان دادند که کاهش تعامل حضوری به طور معناداری با افت ابعاد انگیزش (به ویژه انگیزش درونی و شناسایی شده) مرتبط است و ادراک کم از حضور اجتماعی و بازخورد فوری نقش میانجی جزئی دارد. مصاحبه ها نشان دادند که نبود تماس چهره به چهره باعث کاهش احساس تعلق، کم شدن فرصت های بازخورد فوری و ضعف در مدیریت توجه شده است. براساس نظریه خودتعیین کنندگی و چارچوب «Community of Inquiry»، پژوهش پیشنهادهایی برای تقویت حضور اجتماعی، افزایش تعامل همزمان و بهبود بازخورد معلم ارائه می دهد. نتایج برای سیاست گذاران آموزشی، برنامه سازان محتوا و معلمان در طراحی راهبردهای تعاملی در آموزش مجازی مفید است.

کلیدواژه ها:

انگیزش تحصیلی ، تعامل حضوری (Face-to-Face Interaction) ، حضور اجتماعی (Social Presence) ، آموزش مجازی ، خودتعیین کنندگی (Self-Determination) ، درگیری/مشارکت یادگیری (Engagement)