هوش مصنوعی و آینده مهارت های شناختی کودکان و نوجوانان

هوش مصنوعی (AI) طی سال های اخیر با سرعتی بی سابقه به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره، به ویژه در فضای آموزشی کودکان و نوجوانان، تبدیل شده است. ابزارهای یادگیری هوشمند، بازی های تعاملی و سامانه های مولد محتوا امکان شخصی سازی آموزش، شبیه سازی موقعیت های واقعی و دسترسی گسترده به منابع علمی را فراهم کرده اند. با این حال، نتایج پژوهش های بین المللی و داخلی نشان می دهد که استفاده زودهنگام و کنترل نشده از AI می تواند پیامدهایی چون کاهش تمرکز پایدار، افت در مهارت های حل مسئله و خلاقیت، وابستگی شناختی و ضعف در تفکر انتقادی را به همراه داشته باشد. این آسیب ها به ویژه در سنین ۸ تا ۱۸ سال، که دوره حساس رشد مسیرهای عصبی و تثبیت مهارت های شناختی است، توجه ویژه می طلبد. تحلیل یافته ها بیانگر آن است که نبود چارچوب های آموزشی و نظارتی موثر، خطر شکاف مهارتی و اجتماعی آینده را افزایش می دهد. در عین حال، اگر AI در بستر آموزش رسمی با رویکردی انتقادی و زمان بندی هدفمند استفاده شود، می تواند به ارتقای مهارت های متا شناختی و سواد دیجیتال کمک کند. بر این اساس، تدوین سیاست های ملی برای آموزش سواد AI، تنظیم میزان و نوع استفاده، و انجام پژوهش های طولی برای ارزیابی اثرات بلندمدت، ضرورت دارد. آینده هوش شناختی نسل آلفا در ایران و جهان، به تصمیماتی که امروز درباره مدیریت و هدایت فناوری های هوشمند گرفته می شود، وابسته است.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، مهارت های شناختی ، کودکان ، نوجوانان ، سواد هوش مصنوعی ، تفکر انتقادی