اقدام پژوهی :چگونه با مدیریت هیجانات اجتماعی در کلاس، فضای همدلی را جایگزین رقابت منفی بین دانش آموزان کردم؟

یکی از چالش های پنهان و نادیده گرفته شده در کلاس های درس، رقابت منفی و مقایسه های مداوم بین دانش آموزان است؛ رقابت هایی که نه تنها باعث پیشرفت تحصیلی نمی شوند، بلکه به تضعیف عزت نفس، ایجاد حسادت، کاهش انگیزه و برهم زدن انسجام کلاس منجر می گردند. در این اقدام پژوهی، تلاش کردم تا با مدیریت هیجانات اجتماعی دانش آموزان، از طریق آموزش مهارت های ارتباطی، همدلی، کنترل خشم، و تمرین های مشارکتی، زمینه ای فراهم آورم تا فضای رقابت ناسالم به فرهنگ همدلی، تشویق متقابل و رشد جمعی تبدیل شود.در آغاز پژوهش، مشاهده شد که برخی از دانش آموزان به دلیل مقایسه با هم کلاسی های موفق تر، دچار یاس، حسادت و حتی پرخاشگری می شدند. این وضعیت نه تنها بر یادگیری آن ها اثر منفی گذاشته بود، بلکه جو کلاس را نیز متشنج می کرد. به همین دلیل، برنامه ای با محوریت تقویت هوش هیجانی، گفت وگوهای گروهی، آموزش مهارت همدلی، و بازنگری در شیوه تشویق و ارزشیابی طراحی شد.نتایج حاصل از اجرای این برنامه در طول سه ماه نشان داد که با تغییر رویکرد در مدیریت کلاس، کاهش مقایسه های مستقیم، ترویج کارهای گروهی و گفت وگوهای باز، سطح تعامل مثبت میان دانش آموزان افزایش یافت. حس همدلی، پذیرش تفاوت ها، و حمایت متقابل، جایگزین فضای رقابت منفی شد و بسیاری از تنش ها کاهش پیدا کرد.این تجربه نشان داد که مدیریت هوشمند هیجانات اجتماعی در کلاس، نه تنها بر روابط بین فردی تاثیر مثبت دارد، بلکه بر پیشرفت تحصیلی، رضایت از یادگیری، و شکل گیری فضای امن روانی نیز موثر است.وقتی کودک بیش از حد مورد محبت قرار می گیرد و این محبت زیاد باعث می شود که دائم نگران باشد که مبادا این محبت زیاد را از دست بدهد. وقتی دانش آموز در کلاس محبت بیش از اندازه ای از معلم خود دریافت نکند احساس بی ارزشی می کند و به کسانی که موفق تر از او هستند حسادت می ورزد. حمایت بیش از حد والدین کودک را ضعیف، ترسو و بسیار محطاط می کند. دانش آموز ضعیف و وابسته در کلاس به همکلاسی های مستقل و توانمند خود حسادت می کند.حسادت در افراد مختلف و به اشکال متفاوت جلوه می کند. چشم هم چشمی و مبارزه و رقابت نتیجه داشتن همین صفت است. حسادت می تواند مبنای بسیاری از پیروزی ها هم باشد، به شرط آنکه فرد به نسبت معمول و متعارفی این خصیصه را داشته باشد. اغلب دانش آموزان به دوستان صمیمی خود حسادت می کنند و دوست دارند همیشه نمره خودشان از نمره او بیشتر باشد و این عاملی در ایجاد رقابت بین دو نفر می باشد. ممکن است سوال اشتباه دوستش را که معلم متوجه نمی شده است، او بدهد. یک معلم نباید در اندیشه سرکوب این صنفت باشد، بلکه باید بتواند این ویژگی را در مسیر صحیح خود هدایت کند. اصولا نقش یک معلم در پرورش افراد باید نقش هدایت کننده باشد نه راهبرنده.یک معلم می تواند حس رقابت و حسادت را در گروه ها ایجاد کند. مثلا بدین ترتیب که افراد کلاس را در گروه های خاصی تقسیم کند. یادگیری در گروهها به اختیار باشد. سپس نامی را که هر گروه برای خود می پسندد برای آن گروه انتخاب کند. سپس به طور غیر مستقیم به ایجاد رقابت در این گروه ها بپردازد. او می تواند نمرات تمام افراد گروه جمع کرده و از آنها میانگین بگیرد و عدد بدست آمده را به عنوان نمره یک گروه در نظر بگیرد.حسادت جهتش به سمت شخص دیگر است. اما غبطه جهتش به سمت خود فرد است. مثلا ما وقتی به یک فرد زیبا حسادت می کنیم در دل می گوییم ای کاش زیبایی اش زایل شود اما وقتی غبطه می خوریم می گوییم من باید ورزش کنم تا تناسب اندام پیدا کنم و پوستم شاداب شود، تا ظاهرم بهتر شود. در واقع حسادت مثل یک زخم است که وقتی زخمی شدی دیگر زخمی شده ای، اما می توانی با دسترسی به یکسری راهکارها وجودت را واکسینه کنی که کمتر زخمی شوی و طوری حرکت کنی که تیرهای حسادت کمتر روی تنت بنشیند.

کلیدواژه ها:

هیجان ، همدلی ، رقابت ، حسادت ، دانش آموز ، یادگیری ، معلم ، خانواده