ارزیابی مورفولوژیک برخی ژنوتیپ های بذری بادام ژرم پلاسم روستای ششتمد خراسان رضوی

بادام (Prunus dulcis)یکی از مهم ترین درختان میوه خشک در مناطق نیمه خشک ایران به شمار می رود و نقش مهمی در اقتصاد باغبانی، امنیت غذایی و توسعه پایدار کشاورزی دارد. منابع ژنتیکی بومی بادام، شامل ژنوتیپ ها و جمعیت های بذری محلی، از ارزشمندترین ذخایر ژنتیکی برای اصلاح ارقام جدید و ارتقای ویژگی هایی همچون تحمل تنش خشکی، بهبود کیفیت مغز، سازگاری اقلیمی و پایداری عملکرد محسوب می شوند. در این پژوهش، به منظور ارزیابی تنوع موجود در ژرم پلاسم بومی منطقه ششتمد سبزوار، ۳۰ ژنوتیپ بذری که بصورت دیم در کوهستان های منطقه کاشت شده بودند انتخاب و صفات مورفولوژیک رویشی، زایشی، پومولوژیک و فنولوژیک آنها در یک فصل رشد اندازه گیری و مقایسه شد. تجزیه واریانس نشان داد اثر ژنوتیپ برای تمامی صفات در سطح ۱٪ معنی دار است. نتایج همبستگی نشان داد وزن میوه با وزن مغز، طول و عرض میوه همبستگی مثبت و قوی دارد، در حالی که ضخامت پوسته با درصد مغز همبستگی منفی معنی دار نشان داد. آزمون تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) نشان داد که دو مولفه نخست بیش از ۶۰٪ واریانس کل را تبیین می کنند که مولفه اول نمایانگر اندازه و کیفیت میوه و مولفه دوم نشان دهنده ویژگی های رویشی و برگ بود. آنالیز خوشه بندی، ژنوتیپ ها را در سه گروه عمده شامل ژنوتیپ های پوسته سخت و مقاوم، ژنوتیپ های متوسط و ژنوتیپ های با مغز درشت و پوسته نازک طبقه بندی کرد. نتایج نشان داد ژرم پلاسم بومی منطقه ششتمد دارای تنوع ارزشمند و قابل استفاده در برنامه های اصلاحی است و برخی از ژنوتیپ های مورد ارزیابی می توانند گزینه های مناسبی برای معرفی رقم یا والد اصلاحی باشند.

کلیدواژه ها:

مورفولوژیک ، بادام ژرم