تحلیل تاب آوری محلات شهری در برابر گرمایش موضعی با استفاده از شاخص های زیست اقلیمی

افزایش دمای موضعی در شهرها و تشدید پدیده جزیره حرارتی شهری، از پیامدهای رشد بی رویه کالبدی، کاهش فضاهای سبز، و تغییرات کاربری اراضی در دهه های اخیر است و به طور مستقیم بر کیفیت زندگی، سلامت و پایداری محیط زیست شهری تاثیر می گذارد. این مقاله مروری با هدف تبیین رویکردهای نوین سنجش تاب آوری محلات شهری در برابر گرمایش موضعی و تمرکز بر شاخص های زیست اقلیمی، به تحلیل نظام مند مطالعات انجام شده در بازه زمانی دو دهه اخیر می پردازد. روش پژوهش شامل جست وجوی نظام مند داده ها در پایگاه های معتبر بین المللی (Google Scholar، Scopus، Web of Science) با استفاده از معیارهایی نظیر تطبیق محتوایی، تازگی نتایج، و رویکرد مکانی–تحلیلی بوده است.نتایج مرور نشان می دهد مهم ترین شاخص های موثر بر تاب آوری حرارتی محلات شامل شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، شاخص دمای سطح زمین (LST)، آلبیدوی سطح، نسبت نفوذپذیری خاک، تراکم ساختمانی، شاخص سایه اندازی و نوع مصالح شهری است. یافته ها بیانگر آن است که محلات دارای بافت ریزدانه سازمان یافته، ردیف بندی صحیح بناها، طراحی اقلیم پایدار، و مدیریت فضاهای سبز شبکه ای، تاب آوری بیشتری در برابر دماهای بحرانی دارند. همچنین، استفاده از فناوری های سنجش ازدور، مدل های پیش بینی گر یادگیری ماشین، و داده های اینترنت اشیا در اندازه گیری دما، روندی رو به رشد در مطالعات جدید بوده و زمینه را برای برنامه ریزی هوشمند و تصمیم سازی دقیق تر فراهم می کند.در پایان، پژوهش پیشنهاد می کند که سیاست گذاری شهری با تاکید بر افزایش پوشش گیاهی پراکنده و پیوسته، اصلاح طرح های توسعه شهری، جایگزینی مصالح با آلبیدوی بالا، و پیاده سازی زیرساخت های سبز می تواند سهم موثری در افزایش تاب آوری حرارتی محلات در مقیاس شهری داشته باشد. این مرور با ارائه چارچوبی تلفیقی برای ارزیابی تاب آوری حرارتی، راهنمایی برای تحقیقات آینده و برنامه ریزی شهری پایدار فراهم می آورد.

کلیدواژه ها:

تاب آوری شهری ، گرمایش موضعی ، جزیره حرارتی شهری ، شاخص های زیست اقلیمی ، سنجش ازدور ، برنامه ریزی شهری پایدار ، پوشش گیاهی