تاثیر آموزش مبانی زمین شناسی و جغرافیای طبیعی بر کاهش آسیب پذیری دانش آموزان در برابر مخاطرات طبیعی

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش مبانی زمین شناسی و جغرافیای طبیعی بر کاهش آسیب پذیری دانش آموزان در برابر مخاطرات طبیعی در مدارس متوسطه ناحیه ۲ کرمانشاه در سال تحصیلی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ انجام شد. با توجه به اینکه استان کرمانشاه یکی از مناطق پرتکرار از نظر وقوع زلزله، رانش زمین و سیلاب است، ارتقای آگاهی و آمادگی دانش آموزان در چنین محیط هایی اهمیت دوچندان دارد. در این پژوهش تلاش شد مشخص شود که آیا آموزش های علمی و ساختاریافته در حوزه زمین شناسی و جغرافیای طبیعی می تواند درک دانش آموزان از محیط، رفتارهای پیشگیرانه، مهارت های تصمیم گیری و نگرش آن ها را نسبت به مخاطرات طبیعی بهبود بخشد یا خیر. روش پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان متوسطه اول و دوم ناحیه ۲ کرمانشاه بود که نمونه ای به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد سنجش آگاهی، نگرش، رفتارهای ایمنی و مهارت های مقابله با مخاطرات طبیعی بود و برنامه آموزشی در قالب کارگاه های عملی، آموزش های نظری، فیلم های آموزشی، شبیه سازی و تمرین های میدانی ارائه شد. نتایج نشان داد که آموزش مبانی زمین شناسی و جغرافیای طبیعی تاثیری معنادار و مثبت بر کاهش آسیب پذیری دانش آموزان دارد و توانست میانگین نمرات آگاهی، نگرش، رفتارهای ایمنی و مهارت های تصمیم گیری آنان را به طور چشمگیری افزایش دهد. یافته ها نشان می دهد که آگاهی علمی از فرآیندهای زمین شناسی و شناخت مخاطرات طبیعی به صورت مستقیم بر تغییر رفتار و افزایش تاب آوری فردی و جمعی اثرگذار است و دانش آموزانی که آموزش های مرتبط دریافت می کنند در برابر موقعیت های خطر آمادگی بیشتری دارند و واکنش های صحیح تری نشان می دهند. این نتایج نشان دهنده ضرورت گنجاندن آموزش های مربوط به مخاطرات طبیعی، زمین شناسی و جغرافیای طبیعی به عنوان بخشی نظام یافته از برنامه درسی مدارس است تا نسل آینده بتواند با درک عمیق تر از محیط و خطرات آن، رفتارهای پیشگیرانه و ایمن را به عنوان یک سبک زندگی در جامعه نهادینه کند. در مجموع، پژوهش حاضر تاکید می کند که آموزش هدفمند و کاربردی یکی از موثرترین راهبردهای کاهش آسیب پذیری دانش آموزان و افزایش تاب آوری مدارس در مناطق حادثه خیز کشور است.

کلیدواژه ها:

آموزش زمین شناسی ، جغرافیای طبیعی ، مخاطرات طبیعی ، آسیب پذیری ، دانش آموزان ، کاهش خطر ، تاب آوری مدارس