چالشهای اعمال حاکمیت ملی در فضایسایبری از منظر حقوق بینالملل معاصر

با گسترش بی سابقه فناوری های دیجیتال و شکل گیری زیرساخت های حیاتی در بستر فضای سایبری، اصل حاکمیت ملی با چالش های نوینی روبه رو شده است. در حقوق بین الملل سنتی، حاکمیت ملی به معنای انحصار تصمیم گیری دولت ها در قلمرو سرزمینی خود تلقی می شود؛ اما در فضای بدون مرز سایبر، اعمال این حاکمیت با محدودیت های فنی، حقوقی و سیاسی مواجه است. حملات سایبری، عملیات نفوذ اطلاعاتی، جاسوسی الکترونیک و جرایم سازمان یافته آنلاین، همگی مستقیما امنیت و استقلال ملی کشورها را تهدید می کنند. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی، ابتدا به بررسی مبانی نظری اصل حاکمیت ملی در حقوق بین الملل و ارتباط آن با فضای سایبری می پردازد؛ سپس اسناد بین المللی مانند منشور ملل متحد، قطعنامه های مجمع عمومی، و راهنمای تالین 2 را تحلیل کرده و نقاط ضعف موجود در حمایت از حاکمیت ملی در سایبر را شناسایی می کند. یافته ها نشان می دهد که خلاهای هنجاری، فقدان توافق جهانی بر سر تعریف تهدیدات سایبری، و دشواری انتساب اقدامات مخرب به دولت ها، مهم ترین موانع اعمال موثر حاکمیت ملی هستند. در پایان، مقاله پیشنهادهایی چون ایجاد معاهدات الزام آور بین المللی ویژه فضای مجازی، توسعه سازوکارهای نظارت مشترک، و تقویت ظرفیت فنی دولت ها برای ردیابی و مقابله با حملات سایبری ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

حاکمیت ملی ، حقوق بینالملل ، فضای سایبری ، منشور ملل متحد ، انتساب مسئولیت سایبری.